Το άγχος, η αβεβαιότητα και ο φόβος στη σύγχρονη μητρόπολη

Οι κοι­νω­νί­ες των σύγ­χρο­νων με­γα­λου­πό­λε­ων, ε­δραιω­μέ­νες και ορ­γα­νω­μέ­νες σύμ­φω­να με την πα­γκό­σμια χάρ­τα της οι­κο­νο­μι­κής δι­κτα­το­ρί­ας, α­σφυ­κτιού­σες κά­τω α­πό τη διαρ­κώς αυ­ξα­νό­με­νη πί­ε­ση του κρα­τι­κού ζυ­γού, πα­ρου­σιά­ζουν δε­κα­ε­τί­ες τώ­ρα –απ’ ά­κρη σ’ ά­κρη της γης– κά­ποια κοι­νά χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά στην έκ­φρα­ση και τη δρα­στη­ριο­ποί­η­σή τους. Το άγ­χος λοι­πόν, η α­πο­μό­νω­ση, ο φό­βος και η α­βε­βαιό­τη­τα α­πο­τε­λούν α­να­πό­σπα­στα στοι­χεί­α της κα­θη­με­ρι­νό­τη­τας των κα­τα­πιε­σμέ­νων, οι ο­ποί­οι αιώ­νες τώ­ρα υ­φί­στα­νται στο σώ­μα και την ψυ­χή τους τα θε­σμο­θε­τη­μέ­να βα­σα­νι­στή­ρια του κρά­τους και της κάθε μορφής ε­ξου­σί­ας.

Ποιοί εί­ναι ό­μως οι πα­ρά­γο­ντες ε­κεί­νοι και ποιά τα ι­διαί­τε­ρα χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά της λει­τουρ­γί­ας και της μορ­φής των σύγ­χρο­νων κοι­νω­νιών, που ευ­θύ­νο­νται γι’ αυ­τή την κα­τά­στα­ση;

Εί­ναι α­να­ντίρ­ρη­το γε­γο­νός ο­τι κρά­τος και κε­φά­λαιο, α­πό­λυ­τα ε­ναρ­μο­νι­σμέ­να προς έ­να κοι­νό σκο­πό, την δια­τή­ρη­ση της κυ­ριαρ­χί­ας τους και την διαιώ­νι­ση της προ­λε­τα­ριο­ποί­η­σης των αν­θρώ­πων, προ­πα­ρα­σκευά­ζουν –μέ­σα α­πό θε­α­μα­τι­κές δια­δι­κα­σί­ες δια­με­σο­λά­βη­σης και α­ντι­στρο­φής της πραγ­μα­τι­κό­τη­τας– τις συν­θή­κες και τα χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά της α­πο­συ­ντι­θε­μέ­νης κα­θη­με­ρι­νό­τη­τας του κα­θε­νός α­πό ε­μάς. Συ­νε­πώς η α­στι­κή κυ­ριαρ­χί­α που ε­δώ και τρεις αιώ­νες πα­ρα­σι­τεί εις βά­ρος των λα­ών μπο­ρεί και κα­τα­νέ­μει σω­στά τους ε­ξα­να­γκα­σμούς τους ο­ποί­ους προ­σπα­θεί να κα­λύ­ψει με το γε­λοί­ο έν­δυ­μα των νό­μων, που προ­στα­τεύ­ουν (ποιούς ά­ρα­γε και α­πό τι;) και βγαί­νουν στο ό­νο­μα των πιο α­προ­κά­λυ­πτων και βρώ­μι­κων ε­ξου­σια­στι­κών ε­πι­τα­γών.

Αυ­τές κά­θε φο­ρά εί­τε εί­ναι κοι­νω­νι­κές, εί­τε οι­κο­νο­μι­κές, πο­λε­ο­δο­μι­κές, πο­λι­τι­κές ή α­κό­μα και η­θι­κές υ­πο­βι­βά­ζουν τον άν­θρω­πο σε α­ντι­κεί­με­νο το ο­ποί­ο ή θα εί­ναι κλει­δω­μέ­νο σε κά­ποια φυ­λα­κή (ή ψυ­χια­τρεί­ο) ή θα βρί­σκε­ται στοι­βαγ­μέ­νο κά­που στα κέ­ντρα πα­ρα­γω­γής και κα­τα­νά­λω­σης. Α­λί­μο­νο λοι­πόν αν σε μια τέ­τοια ορ­γά­νω­ση για τη διά­θε­ση της ζω­ής δεν πα­ρου­σιά­ζο­νται στους αν­θρώ­πους εκ­δη­λώ­σεις μό­νι­μού άγ­χους, φό­βου, και α­βε­βαιό­τη­τας.

Ο χώ­ρος και η μορ­φή των πό­λε­ων, που διά­φο­ροι αρ­χι­τέ­κτο­νες και πο­λε­ο­δό­μοι (ά­ξιοι ερ­γά­τες και σύμ­βου­λοι της κρα­τι­κής-οι­κο­νο­μι­κής αυ­το­κρα­το­ρί­ας) έ­χτι­σαν και δη­μιούρ­γη­σαν για τους αν­θρώ­πους, μό­νο αν­θρω­πιά δεν έ­χει. Οι σύγ­χρο­νες μη­τρο­πό­λεις α­πο­τε­λούν ά­ξια τέ­κνα των με­γα­λου­πό­λε­ων που προ­έ­κυ­ψαν α­πό τη βιο­μη­χα­νι­κή ε­πα­νά­στα­ση. Με­γα­λου­πό­λεις που ε­ξυ­πη­ρε­τού­σαν φυ­σι­κά τη συσ­σώ­ρευ­ση ερ­γα­τι­κού δυ­να­μι­κού, τη δη­μιουρ­γί­α προ­λε­τα­ρια­κών ζω­νών και τον ευ­κο­λό­τε­ρο έ­λεγ­χο. Πρό­κει­ται για έ­να πε­ρι­βάλ­λον α­πρό­σω­πο ό­που ε­πι­κρα­τεί το πνεύ­μα και η νο­ο­τρο­πί­α της «αρ­χι­τε­κτο­νι­κής του κα­τα­να­γκα­σμού». Μια αρ­χι­τε­κτο­νι­κή, που προ­σπα­θεί α­πό τη μια με την ε­ξω­τε­ρι­κή ει­κό­να της να δη­λώ­σει το «με­γα­λεί­ο» και την «ε­πι­βλη­τι­κό­τη­τα» της ε­ξου­σί­ας και α­πό την άλ­λη με την ε­σω­τε­ρι­κή της εμ­φά­νι­ση να ι­κα­νοποι­ή­σει τις α­παι­τή­σεις της ε­ξου­σί­ας για έ­λεγ­χο, μα­ζο­ποί­η­ση και α­πο­μό­νω­ση.

Το πε­ρι­βάλ­λον αυ­τό δια­χω­ρι­σμέ­νο σε γκέ­το, πε­ριο­χές ερ­γα­σί­ας, φτω­χών και πλού­σιων, και ε­πι­βα­ρη­μέ­νο α­πό τη μό­λυν­ση των το­ξι­κών α­πο­βλή­των α­πό τα ερ­γο­στά­σια α­πο­τε­λεί­ται συ­νή­θως α­πό πα­νύ­ψη­λα κτί­ρια και πο­λυ­κα­τοι­κί­ες που κρύ­βουν τον ου­ρα­νό δρό­μους που ε­ξυ­πη­ρε­τούν την διέ­λευ­ση των τρο­χο­φό­ρων και α­σφα­λώς τη δια­κί­νη­ση των ε­μπο­ρευ­μά­των. Οι δρό­μοι αυ­τοί ευ­θύ­νο­νται για το α­σφυ­κτι­κό μπο­τι­λιά­ρι­σμα και για τα κα­θη­με­ρι­νά τρο­χαί­α που α­πει­λούν τις ζω­ές ο­δη­γών και πε­ζών. Πρό­κει­ται λοι­πόν για έ­να πε­ρι­βάλ­λον που στο σύ­νο­λο του εκ­φρά­ζε­ται μέ­σα α­πό α­κα­λαί­σθη­τους ό­γκους του μπε­τόν αρ­μέ κά­τω α­πό τους ο­ποί­ους με­γα­λώ­νουν παι­διά και ζουν άν­θρω­ποι νευ­ρω­τι­κοί, αγ­χώ­δεις, κα­τα­δι­κα­σμέ­νοι να υ­φί­στα­νται έ­ναν πε­ρί­γυ­ρο που σε κα­μί­α πε­ρί­πτω­ση δεν εί­ναι ο φυ­σι­κός τους.

Οι ρυθ­μοί της σύγ­χρο­νης κοι­νω­νι­κής «ε­ξε­λί­ξε­ως»

Α­πό τη άλ­λη πλευ­ρά, οι ρυθ­μοί της σύγ­χρο­νης κοι­νω­νι­κής «ε­ξε­λί­ξε­ως» -λό­γω της ερ­γα­σί­ας του κα­πι­τα­λι­σμού για την πα­γί­ω­ση και ο­λο­έ­να ι­σχυ­ρο­ποί­η­ση του σε πα­γκό­σμιο ε­πί­πε­δο- αυ­ξά­νο­νται ι­λιγ­γιω­δώς και οι ρυθ­μοί πα­ρα­γω­γής και κα­τα­νά­λω­σης που έ­χουν ε­πι­βλη­θεί στους «δού­λους της δη­μο­κρα­τί­ας» εί­ναι συμ­με­τρι­κά α­ντί­θε­τοι προς τις α­ντο­χές και τις ε­πι­θυ­μί­ες τους. Προ­κει­μέ­νου να α­ντε­πε­ξέλ­θουν στις α­παι­τή­σεις της κυ­ριαρ­χί­ας θα δου­λέ­ψουν πολ­λές ώ­ρες και μά­λι­στα σε συν­θή­κες, ό­που θα κρί­νε­ται διαρ­κώς ε­πι­σφα­λής η υ­γεί­α και η ζω­ή. Θα μπουν σε δια­δι­κα­σί­ες α­ντα­γω­νι­σμού και ε­ξει­δί­κευ­σης και γε­νι­κά θα κα­τα­βά­λουν ό­λη τους τη δυ­να­μι­κή, προ­κει­μέ­νου να φέ­ρουν εις πέ­ρας την ε­παγ­γελ­μα­τι­κή τους α­πο­στο­λή. Τον ε­ξα­να­γκα­σμό αυ­τό για την προ­ε­τοι­μα­σί­α μιας α­πο­δε­κτής και λει­τουρ­γι­κής μο­νά­δας του συ­στή­μα­τος, βιώ­νει ο άν­θρω­πος α­πό την παι­δι­κή η­λι­κί­α κα­τά τη σχο­λι­κή πε­ρί­ο­δο.

Ε­πι­πρό­σθε­τα η ε­ξέ­λι­ξη της ε­πι­στή­μης σε συν­δυα­σμό με την τα­χύ­τα­τη ε­ξά­πλω­ση της τε­χνο­λο­γί­ας έ­χει σα­φώς α­πε­λευ­θε­ρώ­σει τον άν­θρω­πο α­πό το άγ­χος για την κά­λυ­ψη βα­σι­κών α­να­γκών, α­πό την άλ­λη ό­μως τον έ­χει ε­γκλω­βί­σει μέ­σα σε μια πλη­θώ­ρα α­γα­θών που πρέ­πει να κα­τα­να­λώ­σει κα­θώς οι ε­πι­θυ­μί­ες του δεν α­να­πτύσ­σο­νται σύμ­φω­να με τις ε­πι­τα­γές του «ε­γώ» του αλ­λά α­νά­λο­γα με τις ρυθ­μί­σεις των θε­α­μα­τι­κών μη­χα­νι­σμών, που λει­τουρ­γούν στα α­στι­κά κέ­ντρα.

Μέ­σα σ’ αυ­τές τις κοι­νω­νί­ες της α­φθο­νί­ας και της υ­λι­κής ευ­η­με­ρί­ας, το ά­το­μο α­σφυ­κτιά κά­τω α­πό τον ο­λο­κλη­ρω­τι­σμό των ε­μπο­ρευ­μά­των που κα­θη­με­ρι­νά α­πα­σχο­λούν το χώ­ρο, το χρό­νο του, τις α­νά­γκες και γε­νι­κά τη διά­θε­ση της ζω­ής του. Ο σύγ­χρο­νος σκλά­βος των με­γα­λου­πό­λε­ων εί­ναι ε­ξα­να­γκα­σμέ­νος κα­θη­με­ρι­νά να κα­τα­να­λώ­νει φάρ­μα­κα, συ­σκευα­σμέ­νες τρο­φές, κουλ­τού­ρα, γνώ­ση, ψυ­χα­γω­γί­α και να α­να­λώ­νε­ται σ’ ο­τι­δή­πο­τε κα­τα­να­λώ­νει τον ε­αυ­τό του προς ό­φε­λος της κε­φα­λαιο­κρα­τι­κής τρο­μο­κρα­τί­ας.

Ε­πι­πρό­σθε­τα, ό­λες οι α­νέ­σεις που προ­σφέ­ρει η πα­γκό­σμια βιο­μη­χα­νί­α σε συν­δυα­σμό με την αυ­το­μα­το­ποί­η­ση της τε­χνο­λο­γί­ας -συ­στή­μα­τα ε­πι­κοι­νω­νί­ας, κλι­μα­τι­σμού, αυ­τό­μα­τοι πω­λη­τές, η­λε­κτρο­νι­κά μη­χα­νή­μα­τα κτλ-, α­πο­τε­λούν την κλει­στή πα­ρα­γω­γι­κή λει­τουρ­γί­α ε­νός μη­χα­νι­σμού, κα­τά τη διάρ­κεια του ο­ποί­ου, ή πα­ρα­γκω­νί­ζε­ται ή ε­νί­ο­τε εκ­μη­δε­νί­ζε­ται ε­ντε­λώς η πα­ρέμ­βα­ση του α­τό­μου και η διά­θε­σή του για δη­μιουρ­γι­κό­τη­τα.

Αυ­ξα­νό­με­νη θε­σμο­θε­τη­μέ­νη βί­α

Έ­να άλ­λο χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό των σύγ­χρο­νων α­στι­κών συ­γκρο­τη­μά­των, το ο­ποί­ο ευ­θύ­νε­ται για τη δη­μιουρ­γί­α άγ­χους φό­βου και α­βε­βαιό­τη­τας εί­ναι και η αυ­ξα­νό­με­νη θε­σμο­θε­τη­μέ­νη βί­α α­πό τη με­ριά του κρά­τους εις βά­ρος των κα­τα­πιε­σμέ­νων. Η αυ­το­γνω­σί­α των α­φε­ντι­κών ο­τι πα­ρα­σι­τούν α­να­φο­ρι­κά με την ε­πι­δί­ω­ξη των κοι­νω­νιών για α­πε­λευ­θέ­ρω­ση -και ο φό­βος φυ­σι­κά που συ­νο­δεύ­ει τη γνώ­ση τους αυ­τή- έ­χει ο­δη­γή­σει στη διαρ­κώς αυ­ξα­νό­με­νη α­στυ­νό­μευ­ση των α­στι­κών συ­γκρο­τη­μά­των. Συ­νε­πώς κα­θη­με­ρι­νά, κά­θε «ε­λεύ­θε­ρος δη­μο­κρά­της πο­λί­της» έ­χει να α­ντι­με­τω­πί­σει στο διά­βα του πά­νο­πλους α­στυ­νο­μι­κούς οι ο­ποί­οι με το χέ­ρι σε έ­κτα­ση και το δά­κτυ­λο στη σκαν­δά­λη πραγ­μα­το­ποιούν ε­ξα­κρι­βώ­σεις, α­πει­λές, α­πα­γω­γές, ε­κτε­λέ­σεις α­σκούν μια α­δυ­σώ­πη­τη τρο­μο­κρα­τί­α προ­σω­πο­ποιώ­ντας την κρα­τι­κή ε­πι­βο­λή και θυ­μί­ζο­ντας βέ­βαια ο­τι οι αν­θρώ­πι­νες κοι­νω­νί­ες ορ­γα­νώ­νο­νται και συ­γκρο­τού­νται κά­τω α­πό το κα­θε­στώς των ό­πλων και του φό­βου.

Αυ­τό λοι­πόν εί­ναι έ­να κομ­μά­τι της κα­θη­με­ρι­νής ζω­ής των με­γα­λου­πό­λε­ων, πλημ­μυ­ρι­σμέ­νης α­πό το άγ­χος, την α­πο­μό­νω­ση και α­βε­βαιό­τη­τα, ευ­θυ­γραμ­μι­σμέ­νη στα πλαί­σια της φτώ­χιας και της κα­τα­πί­ε­σης που έ­θε­σαν οι α­παι­τή­σεις της ι­στο­ρί­ας της εκ­με­τάλ­λευ­σης. Α­πό την άλ­λη βέ­βαια οι ε­πί μα­κρόν συ­ζη­τή­σεις των μπα­σκί­νων, δι­κα­στών, αρ­χι­τε­κτό­νων, πο­λε­ο­δό­μων ψυ­χο­λό­γων για τον ε­ξαν­θρω­πι­σμό των με­γά­λων α­στι­κών συ­γκρο­τη­μά­των, α­πο­τε­λούν έ­να φε­να­κι­σμό τό­σο α­στεί­ο ό­σο α­στεί­ος μπο­ρεί να εί­ναι ο ε­ξαν­θρω­πι­σμός του κρά­τους και της ε­ξου­σί­ας.

Α­ναμ­φί­βο­λο λοι­πόν, εί­ναι το γε­γο­νός ο­τι αυ­τή η άρ­ρω­στη κα­τά­στα­ση (της ε­πι­βί­ω­σης και κοι­νω­νι­κής α­πο­δο­χής) που έ­χει ε­πι­βάλ­λει η κρα­τι­κή-οι­κο­νο­μι­κή ε­ξου­σί­α ως σύ­στη­μα για τη διά­θε­ση της αν­θρώ­πι­νης ζω­ής, εί­ναι το α­πο­τέ­λε­σμα των διερ­γα­σιών της για τη διαιώ­νι­ση και ι­σχυ­ρο­ποί­η­σή της πά­νω στον τρά­χη­λο των κα­τα­πιε­σμέ­νων. Α­πό την άλ­λη δε θα πρέ­πει να πα­ρα­βλέ­που­με την ι­στο­ρι­κή α­λή­θεια, το γε­γο­νός ο­τι αυ­τή η κα­τά­στα­ση ε­ξω­θεί τους α­δύ­να­τους στην ε­πι­λο­γή και τη χρή­ση της α­πα­ραί­τη­της α­ντι­βί­ας και τους με­τα­μορ­φώ­νει σ’ έ­να η­φαί­στειο, έ­τοι­μο να ξυ­πνή­σει και να ε­κρα­γεί και του ο­ποί­ου η λά­βα θα σπεί­ρει τον ό­λε­θρο και την κα­τα­στρο­φή σ’ ο­τι­δή­πο­τε ε­πί αιώ­νες τώ­ρα τρο­μο­κρα­τεί και κα­τα­πιέ­ζει…

Από την ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, φ. 15, Ιούνιος 2003

Πηγή: anarchypress.wordpress.com

Cover artwork: “Sirius Black” by Avender

© I for Interview team

Σε περίπτωση που επιλέξατε να αναδημοσιεύσετε κάποιο κείμενό μας στο δικό σας site, σας ευχαριστούμε ιδιαίτερα εκ των προτέρων για την προτίμηση! Ωστόσο,  να σας υπενθυμίσουμε το πόσο ευχάριστο και δίκαιο είναι να ακολουθούνται οι δεοντολογικοί κανόνες που ορίζουν τη σωστή και λειτουργική αναφορά στην αρχική  πηγή ( δλδ. αναγραφή πλήρους ονόματος του site μας και ενεργό link που ανακατευθύνει στο πρωτότυπο άρθρο). Με τον τρόπο αυτό αναγνωρίζετε τον κόπο και τη δουλειά μας και σας ευχαριστούμε διπλά!