Για να γίνει κατανοητή η “υστέρηση” σκεφτείτε έναν ελαστικό ιμάντα. Αν ο ελαστικός ιμάντας τεντωθεί από μια ισχυρή δύναμη, θα χάσει οριστικά την αρχική του μορφή. Το σχήμα του ιμάντα έχει αλλοιωθεί για πάντα από το βάρος αυτής της δύναμης». Και για όποιον δεν κατάλαβε για ποιόν χτυπά η καμπάνα, υπάρχει και η επεξήγηση: «Όταν η ανεργία είναι υψηλή για μια μακρά χρονική περίοδο, τότε το σχήμα της αγοράς εργασίας μεταβάλλεται. Εν δυνάμει εργάτες χάνουν τις ειδικότητές τους ή η τεχνολογία και άλλες οικονομικές δυνάμεις τους καθιστούν απαρχαιωμένους. Όταν έρχεται η ανάκαμψη, δεν είναι σε θέση να ενταχθούν. Μακροχρόνια ή δομικά επίπεδα ανεργίας εδραιώνονται και ο δυναμισμός της οικονομίας φθίνει».
Δεν μπορούσαν να περιγράψουν με πιο παραστατικό τρόπο οι Financial Times τα βαρίδια που κουβαλάει μαζί της η ανάπτυξη στην ευρωζώνη και τον τρόπο που η συρρίκνωση της χρησιμοποιούμενης εργασίας από το κεφάλαιο θέτει αξεπέραστα όρια στους ρυθμούς μεγέθυνσης. Στην πράξη συρρικνώνει την εν δυνάμει μεγέθυνση, με αποτέλεσμα κάθε κύκλος συσσώρευσης, που ακολουθεί κάθε κρίση, να παράγει λιγότερα κέρδη και μικρότερη αύξηση του ΑΕΠ.
Αφετηριακό ωστόσο σημείο στην έρευνα της βρετανικής εφημερίδας είναι ένας νεολογισμός που έρχεται να εκφράσει μια παλιά μεν τάση, η οποία ωστόσο κάθε φορά εμφανίζεται με διαφορετικούς όρους. Το όνομα αυτής τη σήμερον …υστέρηση. «Ο προβληματισμός είναι ότι η κρίση ήταν τόσο βαθιά και παρατεταμένη ώστε η αγορά εργασίας δε θα ανακάμψει πλήρως και περισσότεροι άνθρωποι θα πεταχτούν έξω από τον κόσμο της εργασίας οριστικά. Ο τεχνικός όρος για αυτό είναι “υστέρηση” – μια έννοια που οικονομολόγοι έχουν δανειστεί από τη φυσική». Το ενδιαφέρον για τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της αγοράς εργασίας στην Ευρώπη επανήλθε με αφορμή μια σημαντική εξέλιξη που σημάδεψε το πρώτο τρίμηνο του 2017, όταν ο αριθμός των εργαζομένων Ευρωπαίων για πρώτη φορά ξεπέρασε το επίπεδο που βρισκόταν πριν την κρίση. Στην ευρωζώνη συγκεκριμένα το Μάιο η ανεργία μειώθηκε στο 9,3%. Κάπου εδώ όμως σταματούν τα καλά νέα και αρχίζουν οι στατιστικές για την ποιότητα των θέσεων εργασίας… Υπό το βάρος στοιχείων που δείχνουν ότι η υπο-απασχόληση φτάνει το 18%, είναι δηλαδή διπλάσια από την ανεργία, ότι όλο και περισσότεροι μερικά απασχολούμενοι δηλώνουν πώς θα προτιμούσαν να εργάζονται με πλήρες ωράριο (εξ ανάγκης με άλλα λόγια καταλήγουν στα 3ωρα και τα 4ωρα) κι ότι όλο και μεγαλύτερο μέρος των προσλήψεων αφορά προσωρινές θέσεις εργασίας, ακόμη κι ο Μάριο Ντράγκι έφτασε να παραδεχθεί ότι έχουμε να κάνουμε με «χαμηλής ποιότητας θέσεις εργασίας».
Αυτό που δεν είπε ωστόσο, είναι πώς η υποβάθμιση της ανθρώπινης εργασίας δεν είναι κάτι πρόσκαιρο που θα διορθωθεί όπως διορθώθηκε και το ύψος της ανεργίας. Η απαξίωση της ανθρώπινης εργασίας ήταν και συνεχίζει να είναι όρος εκ των ων ουκ άνευ για την έξοδο από την κρίση!
