Θα διδάξει σε όλους μας νέους τρόπους, να είμαστε και να αισθανόμαστε «μαζί»
Σε μία από τις πιο δύσκολες περιόδους για τον άνθρωπο, η ψυχική μας υγεία βάλλεται καθημερινά από συναισθήματα που οι περισσότεροι από εμάς ίσως να μην είχαμε βιώσει ξανά. Η ψυχική μας υγεία είναι εξίσου σημαντική με την σωματική. Το #IFI και η #V for Vallia συνομίλησαν με την ψυχοθεραπεύτρια Κακουδάκη Αλεξάνδρα, η οποία με χαρά απάντησε σε ερωτήματα που μας απασχολούν.
IfI: Πόσο φυσιολογική, ας μας επιτραπεί ή έκφραση, είναι για τον άνθρωπο μια κατάσταση εγκλεισμού, όπως αυτή που ζούμε τώρα για 2η φορά και πόσο μπορεί να μας επηρεάσει ψυχολογικά;
Α.Κ.: Ο άνθρωπος είναι κοινωνικό ον. Οριζόμαστε και υπάρχουμε μέσα από τις αλληλεπιδράσεις μας και την επικοινωνίας μας με τους άλλους. Υπό αυτό το πρίσμα, η κατάσταση δεν είναι η ιδανική για την εξέλιξή μας. Ωστόσο, έχω πίστη στον άνθρωπο και στη φύση του. Τουλάχιστον τώρα, έχοντας την προηγούμενη εμπειρία του 1ου lockdown, μπορεί να λειτουργήσει πιο ομαδικά και αλληλεπιδραστικά ακόμα και μέσα από έναν υπολογιστή ή κινητό. Αρκεί αυτό να έχει ημερομηνία λήξης. Να έχει ένα τέλος.
IfI: Τα στοιχεία δείχνουν, πως υπάρχει αύξηση της κατάθλιψης και του άγχους εξαιτίας του εγκλεισμού. Εσύ, το διαπιστώνεις αυτό μέσα από τη δουλειά σου και σε ποιο βαθμό;
Α.Κ.: Η εμπειρία όντως επιβεβαιώνει τις μελέτες που έχουν γίνει παγκοσμίως κατά τη περίοδο της πανδημίας. Είτε πρόκειται για συμβουλευτική γονέων, είτε για Ψ/Θ, είτε για παρέμβαση σε παιδί ή σε έφηβο τα στοιχεία του άγχους που πηγάζει από την περιγραφόμενη από τους ίδιους αβεβαιότητα, είναι εμφανή.
IfI: Θεωρείς πως υπάρχουν κοινωνικές ομάδες οι οποίες επηρεάζονται περισσότερο;
Α.Κ.: Για αρχή, να ξεκαθαρίσω ότι όλοι επηρεάζονται από αυτή την πανδημία. Ωστόσο όπως σε κάθε κρίση κοινωνικό-πολιτικό-οικονομική (και υγειονομική), κάποιες ομάδες πλήττονται/επηρεάζονται περισσότερο. Από την δική μου οπτική και βάση της επαγγελματικής εμπειρίας, τα παιδιά και οι έφηβοι είναι εξαιρετικά ευάλωτοι, καθώς πλήττονται η πραγματικότητα, η κανονικότητα, τα μοτίβα επικοινωνίας και αλληλεπίδρασής τους, τα οποία είναι υπό διαμόρφωση.
Βέβαια μιλάμε για μία ηλικιακή ομάδα εξαιρετικά ευέλικτη. Ο χρόνος θα δείξει. Αυτό δεν σημαίνει φυσικά ότι δεν είναι δύσκολες οι συνθήκες για τους ανθρώπους τρίτης ηλικίας, με χρόνια νοσήματα, μετανάστες, μειονότητες, τους πολύτεκνους κλπ. Γενικά, η πανδημία θεωρώ ότι απλά εντείνει και κάνει πιο εμφανή τα σημάδια μία κοινωνικής κρίσης που ξεκινάει πολύ πριν τον Μάρτιο του 2020.
IfI: Οι άνθρωποι που υποφέρουν από κρίσεις πανικού, έχουν περισσότερο την ανάγκη να βρεθούν έξω από το χώρο τους σε μία κατάσταση κρίσης; Θα έπρεπε να υπάρχει μέριμνα γι’ αυτούς τους ανθρώπους αναφορικά με την απαγόρευση της κυκλοφορίας;
Α.Κ.: Σε κατάσταση κρίσης πανικού το άτομο νιώθει να πνίγεται, να του λιγοστεύει ο αέρας, να έχει ταχυκαρδίες και να χάνει τη γη κάτω από τα πόδια του, ακόμα και σε εξωτερικό χώρο να βρίσκεται. Είναι μία δύσκολη κατάσταση, την οποία ακολουθούν ποικίλα συναισθήματα, τα οποία δεν είναι λειτουργικά και βοηθητικά για τον άνθρωπο που τα βιώνει, στα πλαίσια που τα βιώνει. Κανένα μέτρο σε σχέση με την πανδημία δεν θα μπορούσε να βοηθήσει επί της ουσίας.
Γραμμή Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης, 10306, για τις επιπτώσεις της COVID-19
IfI: Υπάρχει κάποια γραμμή υποστήριξης στην οποία μπορούμε να απευθυνθούμε αν νιώσουμε την ανάγκη;
Α.Κ.: Γνωρίζω τη Γραμμή Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης, 10306, για τις επιπτώσεις της COVID-19, η οποία λειτουργεί υπό την εποπτεία της Α’ Ψυχιατρικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών (Αιγινήτειο Νοσοκομείο).
IfI: Αναφέρεται πως ο COVID-19 επηρεάζει το νευρικό σύστημα και τον εγκέφαλο κι εξαιτίας αυτού ενδέχεται να δημιουργεί ptsd ή να κάνει τα άτομα που νοσούν πιο ευάλωτα σε κατάθλιψη ή κάποιες μορφές ψύχωσης. Γνωρίζεις κάτι σχετικό;
Α.Κ.: Έχω διαβάσει τα άρθρα γύρω από αυτή την υπόθεση αυτή της συσχέτισης. Είναι νωρίς ακόμα. Στην επιστημονική κοινότητα, για να υπάρξει συσχέτιση δύο παραγόντων (αν υπάρξει!) χρειάζονται πολλές έρευνες και κόντρα έρευνες και κυρίως χρόνος.
Όπως είπα, υπάρχουν κάποια ευρήματα, αλλά δεν γνωρίζουμε αν η κότα έκανε το αυγό ή το αυγό την κότα ή ακόμα και αν υπάρχει το αυγό ή η κότα. Η ψυχική νόσος γενικά είναι πολυπαραγοντική και σε καμία περίπτωση δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι από τόσο νωρίς, για αυτό που με ρωτάς.
IfI: Για να μετακινηθεί κάποιος στον γιατρό χρησιμοποιεί τον κωδικό 1, όμως στις οδηγίες δεν αναφέρονται οι ψυχολόγοι. Θεωρείς πως αυτό είναι παράληψη του συστήματος; Μπορεί να συνδέεται με το ταμπού της ψυχικής υγείας;
Α.Κ.: Ελπίζω ότι είναι απλώς παράληψη, η οποία πιθανόν να σχετίζεται με την γενικότερη υποβαθμισμένη αντίληψη και στάση της πολιτείας απέναντι στην ψυχική υγεία. Έπρεπε να γίνουν παρεμβάσεις για να ξεκαθαριστεί το ζήτημα των θεραπειών και των παρεμβάσεων του κλάδου μας. Η άμεση ανταπόκριση και επίλυση του ζητήματος ωστόσο, ίσως είναι ένας φως στο τούνελ.
Υπάρχουν οδηγίες για το πώς μπορεί κάποιος να επισκεφθεί ψυχολόγο. Οι συνάδελφοι όλοι είναι πλήρως ενημερωμένοι και διαθέσιμοι να βοηθήσουν στο πρακτικό αυτό κομμάτι. Επίσης έχουν μπει πολύ δυναμικά πλέον και online συνεδρίες.
IfI: Ένας ψυχολόγος μπορεί να δώσει γενικές συμβουλές γι’ αυτές τις καταστάσεις που ζούμε ή μιλάμε πάντα για εξειδικευμένη ατομική θεραπεία;
Α.Κ.: Oι γενικές οδηγίες συμβουλευτικής θα έχουν και γενικά και αόριστα αποτελέσματα. Η εξατομικευμένη θεραπεία και παρέμβαση δεν μπορεί να συγκριθεί με αυτό. Σε κάθε περίπτωση οι ανάγκες του ανθρώπου είναι διαφορετικές. Το ζήτημα είναι τι έχει ανάγκη ο καθένας, τη συγκεκριμένη στιγμή.
IfI: Εσύ, πώς πιστεύεις ότι θα επηρεάσει το μέλλον της ψυχολογίας ως επιστήμη, αλλά κι όλους εμάς ως οντότητες η περίοδος που διανύουμε;
Α.Κ.: Ήδη γίνονται έρευνες γύρω από τον COVID – 19 και πώς επηρεάζει βραχυπρόθεσμα την συμπεριφορά του ανθρώπου. Μεγαλύτερος όγκος ωστόσο ερευνών θα υπάρξει με το χρόνο, για να δούμε και τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις. Η Ψυχολογία, ως εφαρμοσμένη και σύγχρονη επιστήμη δεν γίνεται να μην επηρεαστεί. Από την έρευνά της, μέχρι την Ψυχοθεραπεία. Ήδη η διαδικτυακή συνεδρία έχει μπει δυναμικά στο παιχνίδι (και κυρίως μετά τον COVID – 19). Ευελπιστώ ότι αυτή η πανδημία θα δώσει νέους τρόπους διαχείρισης κρίσεων. Υποθέτω ότι θα διδάξει σε όλους μας νέους τρόπους, να είμαστε και να αισθανόμαστε “μαζί”.
IfI: Μια ευχή για το τέλος.
Α.Κ.: Σύντομα να αγκαλιάσουμε και να αγκαλιαστούμε ξανά άφοβα με και από αυτούς που θέλουμε!
Η κυρία Κακουδάκη, σπούδασε ψυχολογία στο Ρέθυμνο κι έκανε το master της στο Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο. Έχει εξειδικευμένη επιμόρφωση στην Ειδική Αγωγή και είναι Συστημική Ψυχοθεραπεύτρια. Η δυναμική των σχέσεων κι οι αλληλεπιδράσεις των μελών της οικογένειας, καθώς κι οι ξεχωριστοί ρόλοι του κάθε μέλους μέσα σε αυτήν, έχουν καθοριστική επιρροή σε οποιαδήποτε παρέμβαση σχεδιάζει. Βοηθάει γονείς, παιδιά κι εφήβους, ατομικά κι οικογενειακά, στην βελτίωση της επικοινωνίας τους και την εξομάλυνση των σχέσεων τους. Στηρίζει και βοηθάει επίσης παιδιά, εφήβους κι ενήλικες στο φάσμα του αυτισμού και τις οικογένειές τους.
