«Άνοιξα χθες την εφημερίδα με τις μικρές αγγελίες. Εξέτασα σχεδόν ψυχαναγκαστικά τις διάφορες ειδήσεις. Πωλήσεις και ενοικιάσεις προσωπικών αναμνήσεων. Χαρίσματα και προσφορές. Όλα τούτα μου έφεραν στο νου κάτι από γραφεία συνοικεσίων. Μια μανία για την κοινωνική ευταξία. Όλα να βρουν τη θέση τους στο χωροχρόνο. Αφού εντόπισα, τσαλάκωσα τη σελίδα που αφορούσε τα εργασιακά. Άνθρωποι προτείνονταν και πρότειναν θέσεις εργασίας. Το μάτι μου περιπλανήθηκε στο ωχρό της σελίδας, που αν και μικρή σε έκταση, έλεγε τόσα. Αναφερόταν σε ανθρώπους που βρίσκονται σε ανάγκη, μόνοι ή μαζί με άλλους. Σε άνδρες, γυναίκες ή και παιδιά που μόλις ξεμύτισαν απ’ την εφηβεία. Σε όσους αποζητούν το ευ ζην ή απλώς μια ακόμη ευκαιρία για ζην. Σε άτομα επιφάνειας και αφάνειας. Σ’ εκείνους που με πανεπιστημιακές ενδείξεις τύπου ‘’παρ’ το Λίζα και καν’ το κορνίζα’’ δίνουν νυχθημερόν το παρόν σε ουρές γραφείων ανεργίας. Στους ίδιους που ψάχνουν μανιωδώς σε τέτοιες φυλλάδες, μια δουλίτσα ή την πραγματοποίηση παιδικών ονείρων, δηλαδή μια καριέρα.»
Τι σημαίνει εργασία; Τι πραγματικά ψάχνουν αυτοί οι άνθρωποι;
Η εργασία ήταν εύκολο μέχρι πρότινος να βρεθεί. Ήταν το δεύτερο απ ‘ τα πράγματα που μας έλεγαν πως υπήρχε σε πλεόνασμα (το πρώτο φυσικά ήταν τα λεφτά). Δεν προϋποθέτει εξεζητημένες γνώσεις, ιδιαίτερα όταν είναι πρακτική-σωματική. Ούσα όμως η πράξη, βάση της θεωρίας, η εργασία παρέχει δυνατότητες για αποπληρωμή χρεών και διαφόρων οφειλών. Ακόμη μεριμνά και για την πλήρωση των βιοτικών μας αναγκών, πλαστών ή πραγματικών. Όπως προαναφέρθηκε, σε μια εργασία δεν απαιτούνται πάντα πανεπιστημιακά πτυχία. Όσο όμως μικραίνουν οι απαιτήσεις του εργοδότη προς τον εργαζόμενο, άλλο τόσο ελαχιστοποιούνται οι πιθανότητες εξέλιξης. Ίσως, με πολλή προσπάθεια, αφοσίωση και άπλετο χρόνο να προαχθεί σε μια καλύτερη θέση που πολλοί θα εποφθαλμιούσαν. Τότε μόνο η εργασία ή δουλειά συναντά την έννοια της καριέρας.
Και τι είναι καριέρα;
Η καριέρα έχει μια συνέχεια στο χρόνο. Είναι οι σπόροι που φυτεύονται σήμερα για να γίνουν δέντρα αύριο.
Παιδικές φαντασιώσεις που σκαρώθηκαν κάποιο απομεσήμερο.
« Εγώ όταν μεγαλώσω θα γίνω…» Σ’ αυτό τουλάχιστον διαφέρει αισθητά απ’ τη δουλειά, η οποία χρησιμοποιείται ως βακτηρία μέχρι κάποιος να ορθοποδήσει. Η καριέρα αποτελεί μια ενασχόληση που πηγάζει από προσωπικούς πόθους. Πρωτεύοντα ρόλο παίζουν οι πανεπιστημιακές γνώσεις και η εξειδίκευση πάνω σ’ αυτές. Μεταπτυχιακά, διδακτορικά και προσωπικές κλίσεις αρκούν για να συμπτύξουν τους καριερίστες. Στην περίπτωση της καριέρας τα χρήματα είναι το ελάχιστο δυνατό κίνητρο. Εφόσον η ηδονή των καρπών είναι ισάξια ή υπερτερεί της απολαύσεως των χρηματικών απολαβών της εργασίας. Η καριέρα συνοδεύεται από τις δεξιότητες του ατόμου.
Πώς θα γνωρίζει κάποιος ποιες είναι οι κλίσεις του, αν το εκάστοτε (εκ-) παιδευτικό και κοινωνικό σύστημα δεν τις οξύνει ;
Υπάρχουν διάφορες σχολές στο εξωτερικό που αναλαμβάνουν να εκμαιεύσουν ταλέντα. Να κατατάξουν τους μαθητευόμενους σε κλάδους όπως, η Οικονομία, η Ιατρική, η Διατροφολογία, η Εγκληματολογία, η Ψυχολογία, η Νομική και σε διάφορες άλλες τεχνολογικές σχολές. Όλα αυτά με πυξίδα την προσωπική βούληση και τις δυνατότητες του καθενός. Η παρούσα κίνηση θα ήταν αξιοσημείωτη αρωγός και στην περίπτωση της Ελλάδας. Θα λύτρωνε τα ιδρύματα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης από τους λιμνάζοντες-λόγω δυσαρέσκειας- φοιτητές. Ο καθένας θα έβρισκε τη θέση του, όχι ως προς την κοινωνική καθεστηκυία τάξη πραγμάτων, αλλά με γνώμονα το ίδιο το άτομο. Όπως ακριβώς λειτουργεί ένα μελίσσι, συνεργατικά και αποτελεσματικά. Μια κοινωνία υπό τις επιταγές του Αλ. Δουμά: «Ένας για όλους και όλοι για έναν!»
Η άλλη όψη της καριέρας
Βέβαια, η έννοια της καριέρας έχει και μια σκοτεινή πλευρά. Όπως και η εργασία εν γένει. Είναι ένα κοινωνικό αξίωμα το οποίο επιβάλλεται ως αδήριτος ανάγκη στην απαίδευτη πλέμπα. Την τρέπει να μη λογαριάζει ελεύθερο-δημιουργικό χρόνο και να σκέπτεται μοναχά το εργάζεσθαι. Ειδάλλως θα πρέπει να ντρέπεται που ξεχωρίζει απ το κοπάδι, αυτό το ‘’όμορφο’’ κοινωνικό μας σύνολο. Τη διδάσκει παιδιόθεν ότι καταξιωμένος είναι εκείνος που σκορπίζεται μεταξύ 2-3 εργασιών ημιαπασχόλησης ή τουλάχιστο μια πλήρους ωραρίου. Για τέτοιους λόγους αποτελεί επάρατη συνήθειας ακόμη και η καριέρα. Αφορά σχέσεις ετεροβαρείς. Ενός αφεντικού και ενός αργυρώνητου δούλου. Ενός αριβίστα που εκμεταλλεύεται την αδυναμία και την επιθυμία κάποιων για εξέλιξη. Καπηλεύεται σχέδια και ιδέες, παρουσιάζοντάς τα σαν γεννήματα δικά του. Η καριέρα αποτελεί προϊόν κολακείας, καταναγκαστικών εργασιών και κάθε λογής θελημάτων, προκειμένου να φέρει κάποιος εις πέρας το σκοπό του. Εξαιρέσεις εξαιρέσεων πραγματοποίησαν καριέρες βασιζόμενοι μοναχά στις προσωπικές τους δυνάμεις και έρμα. Η πατρωνία, η οικογενειοκρατία και το ξεπούλημα αξιών και αξιώσεων συνοψίζουν τα αίσχη της καριέρας. Άδολα μέσα και ξεπεσμός. Κατάχρηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων με την επικάλυψη της ευνοιοκρατίας.
Θα πρέπει να τονιστεί πως εργασία και καριέρα αποσκοπούν στην κάλυψη αναγκών. Η διαφορά τους έγκειται στο ζήτημα της αρέσκειας και της τύχης. Όταν κάτι μας φέρνει πιο κοντά στην εκπλήρωση του αυτοσκοπού μας, μας αναζωογονεί ακόμη και μετά από μια κοπιαστική μέρα και συνάμα είναι καρπός προσωπικών επιθυμιών, τότε αναφερόμαστε στην καριέρα. Η εργασία είναι λιγότερο φαντεζί. Συνάδει με την κούραση σωματική και πνευματική και την έλλειψη οράματος. Αποσκοπεί στο παροδικό. Ίσως αφορά ατυχείς συγκυρίες που ανεπαίσθητα ώθησαν στο αδιέξοδο της ταπεινής εργασίας. Ίσως να έγκειται σε επιλογές ξένων ή δικές μας. Ασυναίσθητες ή συνειδητές. Επιλογές αλλοτινών εποχών για αλλοτινούς χρόνους.
Γράφει η Πηνελόπη Ευαγγέλου.
