fbpx

Όσα μάθαμε ψάχνοντας για εργασία

Επίδειξη παραγωγικότητας | Το νέο ταξικό σύμβολο στάτους

στo Mind Opener/Workerland

Θέλω να λαμβάνω τα νέα άρθρα του IforINTERVIEW με e-mail.

Στείλε μας την ιστορία σου

Απόδοση κειμένου: Αμάντα Πατσοπούλου

Για το #IFI

Αρχικό κείμενο: The new status symbol: it’s not what you spend – it’s how hard you work | April 2017 | Ben Tarnoff 

Η σπατάλη χρημάτων σε μη αναγκαία αγαθά ήταν -και είναι- ο τρόπος  επίδειξης πλούτου για τους πλούσιους. Πλέον όμως η ταξική ισχύς επιδεικνύεται και από την δημόσια προβολή της παραγωγικότητας του ατόμου.

Επιδεικτική κατανάλωση – “conspicuous consumption”

Σχεδόν 120 χρόνια πριν, η εποχή που ονομάστηκε Gilded Age στην Αμερική (από 1870 μέχρι 1900), ο κοινωνιολόγος Thorstein Veblen εφάρμοσε τον όρο «επιδεικτική κατανάλωση» για να αναφερθεί στους πλούσιους που καμάρωναν και προέβαλαν τον πλούτο τους μέσω δαπανηρών αγορών. Γιατί να αγόρασει κάποιος ένα κουστούμι χιλιάδων δολαρίων όταν με μερικές εκατοντάδες δολάρια θα μπορούσε να κάνει εξίσου τη δουλειά του; Ο Veblen απαντά: «για την επίδειξη δύναμης». Οι πλούσιοι ανέκαθεν επιβεβαιώναν την κυριαρχία τους προβάλλοντας δημόσια το πόσα χρήματα μπορούν να «χαραμίσουν» σε πράγματα που δεν τους είναι καν αναγκαία.

Αν και θεωρήθηκε ριζοσπαστική η τοποθέτηση του Veblen τότε, σήμερα είναι μία καταφανής παρατήρηση.

Κατά τις δεκαετίες που μεσολάβησαν η «επιδεικτική κατανάλωση» ενσωματώθηκε στον Αμερικανικό καπιταλισμό. Και η νέα «Επίχρυση Περίοδος» για την Αμερική ταίριαξε στα λεγόμενα του Veblen ακόμη περισσότερο. Σήμερα, οι πρωτοστάτες της οικονομικής ελίτ δηλώνουν δημόσια την κοινωνική τους θέση αγοράζοντας ιδιωτικά νησιά και υπερπολυτελή σκάφη ενώ ο πρόεδρος των ΗΠΑ καλύπτει με χρυσό σχεδόν ό,τι του ανήκει. [ΣτΜ: αναφορά στον Barack Obama, μιας και το άρθρο γράφτηκε τον Απρίλιο του 2017]

Δεν έχει να κάνει πλέον με το πόσα μπορείς να ξοδέψεις! Έχει να κάνει με το πόσο σκληρά εργάζεσαι.

Η νέα μορφη επίδειξης status

Η απόκτηση εξωφρενικά δαπανηρών αγαθών δεν είναι ο μόνος τρόπος που η σύγχρονη ελίτ προβάλει την εξουσία της. Προσφατα εμφανίστηκε μία νέα μορφη επίδειξης status: ο προσδιορισμός του ατόμου ως μέλος της άρχουσας τάξης δεν απαιτεί απλώς  την «επιδεικτική κατανάλωση». Απαιτεί επίδειξη παραγωγικής ικανότητας.

Και ενώ η «επιδεικτική κατανάλωση» προϋπόθετε την λατρεία για πολυτέλεια, η «επίδειξη της παραγωγικότητας» συνεπάγεται την λατρεία για Εργασία.

Δεν έχει να κάνει πλέον με το πόσα μπορείς να ξοδέψεις! Έχει να κάνει με το πόσο σκληρά εργάζεσαι.

Αυτή η κουλτούρα της «επίδειξης παραγωγικότητας» είναι έντονα ορατή ανάμεσα στους κύκλους των Αμερικανών CEOs. Τα ανώτερα στελέχη έχουν γίνει πιστοί προσκυνητές στον βωμό της Εργασίας, σε τέτοιο βαθμό που μοιάζει με διαστροφή.

tim cook
Apple CEO Tim Cook and Yahoo CEO Marissa Mayer | Guardian Design Team / Getty Images

Ο Tim Cook, CEO της Apple, είχε δηλώσει στην Time ότι «ξεκινά την ημέρα του στις 03:45πμ».  Ο Jeff Immelt, CEO της General Electric, είπε στην Fortune ότι «για 24 χρόνια δούλευα ανελλιπώς εργάσιμες εβδομάδες των 100-ωρών». Να μην ξεχάσουμε και την Marissa Mayer, CEO της Yahoo, που αποκάλυψε περήφανα στο Bloomberg News πως «έπιανε» 130 ώρες εργασίας ανά εβδομάδα! Και η λίστα των δηλώσεων συνεχίζει.

Αν και η πλειοψηφία των Αμερικανών εργάζονται για να βιοποριστούν, είναι απόλυτα προφανές πώς όλα αυτά τα στελέχη που αναφέραμε μόλις, δεν εργάζονται από ανάγκη.  Θα μπορούσαν όλοι τους να συνταξιοδοτηθούν αύριο το πρωί αν ήθελαν και να ζήσουν πολύ πλουσιοπάροχα την υπόλοιπη ζωή τους, αφήνοντας πλούτη ακόμα και στους διαδόχους τους, αφού όλοι μαζί αθροιστικά έχουν καθαρό πλούτο ισοδύναμο με περίπου 1,5 δισεκατομμύριο.

Η «επίδειξη της παραγωγικότητας» δεν αφορά στην κάλυψη υλικών αναγκών.

Όπως αναφέραμε, πρόκειται ξεκάθαρα για ένα σύμβολο ταξικής ισχύος.

Σε μία εποχή ακραίας ανισότητας, οι ελίτ έχουν ανάγκη να (απο)δείξουν στον εαυτό τους και στον περίγυρο, ότι αξίζουν να έχουν σημαντικά περισσότερο πλούτο από ότι όλοι οι άλλοι. Για παράδειγμα, ο Cook της Apple, είναι 500.000% πλουσιότερος από τον μέσο Αμερικανό, αλλά ξυπνάει από τις 03:45πμ.

Και αυτή είναι η στάμπα της «καταφανούς παραγωγικότητας»: έτσι δικαιολογείται η ύπαρξη μιας αυτοκρατορικής τάξης, προβάλλοντας δηλαδή τα υπεράνθρωπα επίπεδα της εργασιακής παραγωγικότητας.

Η ειρωνία είναι πως οι εξαντλητικές εργατοεβδομάδες τελικά δεν είναι αποκλειστικό φαινόμενο της ελίτ. Αντιθέτως, Αμερικανοί αισθητά λιγότερο εύποροι -συγκριτικά με τα ανώτατα στελέχη- αγωνίζονται για να επιτύχουν άθλους έντονης παραγωγικότητας χωρίς να έχουν τα κίνητρα (οικονομικές απολαβές) ή έστω την ευκαιρία να περιαυτολογήσουν δημοσίως γι αυτά τα «επιτεύγματα».

Πρόσφατη έρευνα του Ινστιτούτου Οικονομικής Πολιτικής αποκάλυψε πως οι Αμερικανοί εργάζονται πολλές περισσότερες ώρες από ότι πριν λίγες δεκαετίες – ιδιαιτέρη αύξηση παρατηρείται στις κοινωνικές ομάδες των γυναικών, των αφροαμερικανών και των «φτωχών».  Μια έγχρωμη γυναίκα που ανήκει στα κατώτερα εισοδηματικά στρώματα, το 2015 εργάστηκε 349 ώρες παραπάνω από όσο το 1979. Ο λόγος είναι απλός: οι μισθοί από το 1979 μέχρι σήμερα έχουν βελτιωθεί ανεπαίσθητα και κατά συνέπεια, οι εργαζόμενοι οφείλουν να εργασθούν περισσότερο ή/και σκληρότερα για να τα φέρουν εις πέρας [ΣτΜ: προφανώς κερδίζοντας χρήματα εκτελώντας 2-3 εργασίες παράλληλα ή κάνοντας πολλές υπερωρίες επί πληρωμή]

Το μόνο κοινό που έχουν οι δύο γυναίκες, η χαμηλόμισθη εργάτρια και η CEO δηλαδή, είναι πως και οι δύο εργάζονται σε εξαντλητικά ωράρια. Κατά τα άλλα, η μία αγωνίζεται για να μην πεθαίνει από ασιτία ή για να μην μείνει άστεγη ενώ η άλλη μαζέυει 30 εκατομμύρια δολάρια ετησίως για να μπορεί να αναμεταδίδει την δύναμη και το prestige που έχει, ενώ στην ουσία δεν έχει καν ανάγκη την εργασία της πλέον – όπως δεν έχει ανάγκη βέβαια και την επώνυμη τσαντα των 10,000$ που κρατά.

Η «επίδειξη παραγωγικότητας» επικροτεί την θέληση για αφοσίωση στην σκληρή εργασία

Εκεί που η «επιδεικτική κατανάλωση» επαινούσε το άλογο ξόδεμα χρημάτων, τώρα η «επίδειξη παραγωγικότητας» επικροτεί τη θέληση για αφοσίωση στην σκληρή εργασία χωρίς ο μισθός να είναι απαραίτητα η κινητήριος δύναμη. Σε κάθε περίπτωση, προσφέροντας ο/η εργαζόμενος/η ένα θέαμα υπέρβασης, θεωρεί πως εκφράζει την προσωπική του κυριαρχία έναντι στο κοινωνικό σύνολο.

Κάποτε η διαφοροποίηση θα γινόταν αισθητή από τις πέρλες σκουλαρίκια στα αυτιά της μίας εργαζόμενης έναντι στα κουρέλια ρούχα της άλλης. Τώρα, η διαφορά έγκειται στην εξαντλητική εργασία χωρίς να είναι βιοποριστική ανάγκη έναντι ενός ίδιου εξαντλητικού ωραρίου που με το ζόρι πληρώνει το ενοίκιο. [ΣτΜ: με απλά λόγια, η εξαντλητική εργασία έχει γίνει ουσιαστικά παράσημο, αιτία να κομπάσει κάποιος!]

Επίσης, αυτή η νέα τάση έχει και πολλές προεκτάσεις. Ακόμα και όσοι ξέρουν ότι δε μπορούν απλα να «βγουν» στη σύνταξη σύντομα, μπορούν να ασχοληθούν με την επίδειξη παραγωγικότητας έστω και για απολαύσουν τμηματικά όσα προσφέρει το στάτους του να ανήκεις σε αυτήν την ελίτ τάξη.

Αντί να οργιστεί, το κοινό θαυμάζει και εμπνέεται

Η προκλητικότερη εκ των θέσεων του κοινωνιολόγου Veblen ήταν πως η κατασπατάληση του πλούτου δεν προκαλεί στο κοινό την αναμενόμενη οργή άλλα αντιθέτως «εμπνέει» και προκαλεί θαυμασμό! Οι υπόλοιπες, μη ελίτ τάξεις, όπως η μεσαία τάξη προσπαθούν να μιμηθούν. Ακόμα και αν δεν μπορούν να ζήσουν σαν λόρδοι, μπορούν να απολαύσουν μικρές πολυτέλειες προσδίδοντας έτσι λίγο κύρος στην κοινωνική τους κατάταξη. Ο ίδιος κανόνας ισχύει πλέον και για την επίδειξη παραγωγικότητας. Αν και οι περισσότεροι Αμερικανοί εργαζόμενοι ξέρουν πως δε θα φτάσουν ποτέ τα δυσθεώρητα μισθολογικά ύψη και την πολυτελή ζωή των υπερ-στελεχών και των CEOs, έχουν πάραυτα αποκτήσει φετίχ με την παραγωγικότητα.

 

Κορύφωση της παραγωγικότητας μέσω της τεχνολογίας που μας επέτρεψε να μετατρέψουμε τη ζωή μας σε ένα τεράστιο πίνακα ελεγχόμενων και μετρήσιμων δεδομένων | Photograph: Alamy Stock Photo

Φετίχ υπερ-προσπάθειας και εκτός της εργασίας

Αυτό το φετίχ απλώνεται και σε άλλους τομείς πέραν της εργασίας.  Έτσι έχει δημιουργηθεί και η κουλτούρα πως πρέπει να μετατρέψεις τον αμιγώς ελεύθερο χρόνο σου σε εργασία ή σε κάτι που «κάνεις για να βελτιώσεις τον εαυτό σου».

Ένα πρόδηλο παράδειγμα είναι η γυμναστική, η οποία έχει αποκτήσει έναν ψυχαναγκαστικό χαρακτήρα μεταξύ των μελών της «αστικής επαγγελματικής τάξης». Οι γειτονιές πλέον ασφυκτιούν από την ύπαρξη κέντρων fitness και πολυτελών γυμναστηρίων ενώ αυτά με τη σειρά τους γίνονται τοποθεσίες όπου η «εργασία» για αυτο-βελτίωση και προσωπική κάθαρση συνεχίζεται ακάθεκτα και για πολλές ώρες μετά το τέλος του – απαραίτητου για να πληρωθούν οι λογαριασμοί – εργάσιμου. Και όλα αυτά συνυπάρχουν αρμονικά με το πολυσύνθετο οικοσύστημα που περιλαμβάνει μπάρες από σουπερ φρούτα και οργανικά προϊόντα για να εξασφαλίσεις στο σώμα σου το απαραίτητο καύσιμο ώστε να παραμείνεις έξτρα παραγωγικός, τόσο στη δουλειά ΄όσο και στο γυμναστήριο μετά.

Όλα τα παραπάνω επικαλούνται την «υγεία» σαν στόχο και κίνητρο. Οι περισσότεροι Αμερικανοί βέβαια ξοδεύουν ώρες άσκησης που ξεπερνά τις πραγματικές απαιτήσεις του σώματος τους για να διατηρηθεί σε μια υγιή κατάσταση ενώ οι διατροφικές επιταγές και τα trends του fitness είναι φανερό πως δεν στοχεύουν στην αληθινή ευημερία. Ακόμα και αυτά, είναι έτσι δομημένα ώστε να επιδεικνύεται η ταξική υπεροχή. Οι πετυχημένοι  έχουν πιο «χτισμένα» και καλλιγραμμα σώματα και αυτό αντικατοπτρίζει την αχρείαστη αλλά σκληρά καταβεβλημμένη τους προσπάθεια για να τα δημιουργήσουν.

Ενσωματώνουν την εργασία μέσα σε μία υπερβολή αναγκών, σηματοδοτώντας έτσι τον πλούτο διαμέσου της σπατάλης και αιτιολογώντας την κτήση τού σαν μία επιβράβευση και αποτέλεσμα της προσωπικής τους αρετής.

Για να ασπαστείς αυτήν την κουλτούρα και να κάνεις και επίδειξη του πόσο παραγωγικός είσαι, δεν χρειάζεται φυσικά να είσαι CEO.

Γιατί η τεχνολογία φροντίζει ώστε όλοι μας να δουν μια «ευκαιρία» για να παράγουν λίγη δουλειά ακόμη. Μπορείς να μετρήσεις τα πάντα που κάνεις. Να μετράς τις ώρες ύπνου, τα βήματά ή το σεξ που κάνεις με ένα Fitbit, να μάθεις ποιο είναι το score ελκυστικότητας για το πρόσωπό σου μέσα από το Tinder, να μετρήσεις την «ευφυία» σου στο twitter και την δημοτικότητά σου στο Facebook. Μπορείς απλά να μετατρέψεις την προσωπικότητά σου σε ένα report ροής δεδομένων που είναι αναλύσιμα και μπορούν ίσως να βελτιστοποιηθούν με την ακρίβεια  μιας βιομηχανικής διαδικασίας.

Μπορείς να κάνεις την ζώη σου να μοιάζει με Εργοστάσιο – και δεν το εννοώ μεταφορικά. Μετατρέποντας τον εαυτό σου σε ένα παραγώμενο προϊόν, στην ουσία παράγεις οικονομική αξία για κάποιους άλλους. Μπορεί να μην αμοίβεσαι για τις ώρες που ξοδεύεις στα social media και στις πλατφόρμες δικτύωσης, αλλά αυτά  δημιουργούν πραγματικά έσοδα για τις εταιρείες που τα διαχειρίζονται.

Αυτό είναι το δαιμόνιο με την «επίδειξη παραγωγικότητας» ως τάση. Δεν προάγει απλά την κουλτούρα της υπερωριακής εργασίας, αλλά καθιστά  την φθίνουσα ποσότητα ελεύθερου χρόνου μας οικονομικά παραγωγική.

Ο «πραγματικά επιτυχημένος» δεν έχει ποτέ ανάγκη να «σχολάσει»!

Δεν υπάρχει διαφυγή: είτε σαν υπάλληλοι, είτε σαν ελεύθεροι επαγγελματίες, διαρκώς εργαζόμαστε.

Ο ύμνος των εργαζομένων,  που ζήτησαν για πρώτη φορά πριν από έναν αιώνα την οκτάωρη ημέρα, ήταν οκτώ ώρες δουλειά – οκτώ ώρες ξεκούραση – 8 ώρες ελέυθερος χρόνος. Πλέον αυτός ο διαχωρισμός της ημέρας σε ζώνες δεν μοιάζει να έχει λογική για πολλούς. Ακόμη και ο ύπνος μας, υπολογίζεται στο σκορ παραγωγικότητας – ο πραγματικά επιτυχημένος δεν έχει ποτέ ανάγκη να «σχολάσει»!

Πλέον, τα σλόγκαν της άλλοτε εργατικής τάξης μοιάζουν με ουτοπικό μυθιστόρημα sci-fi:

Φανταστείτε μια κοινωνία που θα διεκδικούσε την ελάχιστη εργασία από τον καθενα μας. Φανταστείτε έναν κόσμο όπου η κατώτατη τάξη δεν θα «έλιωνε» στη δουλειά για να επιβιώνει μετά βίας και οι ελίτ και πλούσιοι δεν θα ένιωθαν την ανάγκη να υπερβάλουν ως εργαζόμενοι για να αποδείξουν πως τους αξίζουν τα λεφτά που έχουν.

Φανταστείτε να μην υπήρχαν όλα αυτά επειδή δεν θα υπήρχαν φτωχοί και πλούσιοι.

 

Απόδοση κειμένου: Αμάντα Πατσοπούλου

Για το #IFI

 

© I for Interview team

Σε περίπτωση που επιλέξατε να αναδημοσιεύσετε κάποιο κείμενό μας στο δικό σας site, σας ευχαριστούμε ιδιαίτερα εκ των προτέρων για την προτίμηση! Ωστόσο,  να σας υπενθυμίσουμε το πόσο ευχάριστο και δίκαιο είναι να ακολουθούνται οι δεοντολογικοί κανόνες που ορίζουν τη σωστή και λειτουργική αναφορά στην αρχική  πηγή ( δλδ. αναγραφή πλήρους ονόματος του site μας και ενεργό link που ανακατευθύνει στο πρωτότυπο άρθρο). Με τον τρόπο αυτό αναγνωρίζετε τον κόπο και τη δουλειά μας και σας ευχαριστούμε διπλά!

Leave a Reply

Your email address will not be published.

*

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Φρέσκα άρθρα στο Mind Opener

Στην Κορυφή