fbpx

Όσα μάθαμε ψάχνοντας για εργασία

Εκμετάλλευση ή καταπίεση; | Το επιχείρημα του μαρξιστή G.A. Cohen

στo Mind Opener

Θέλω να λαμβάνω τα νέα άρθρα του IforINTERVIEW με e-mail.

Στείλε μας την ιστορία σου

Ο G.A.Cohen, που ανήκει στο ρεύμα του “αναλυτικού μαρξισμού”, ακολουθώντας τη συλλογιστική και άλλων μαρξιστών του ίδιου ρεύματος, όπως ο Roemer, ισχυρίζεται το εξής. Το δικαίωμα σε μια καλύτερη ζωή επειδή κάποιο υποκείμενο υπόκειται σε εργασιακή εκμετάλλευση, και το δικαίωμα σε μια καλύτερη ζωή επειδή κάποιο υποκείμενο καταπιέζεται, δεν ταυτίζονται.

Για να το δείξει αυτό, ξεκινά από το επίπεδο της διανομής του κοινωνικού πλούτου, συγκρίνοντας την εργασιακή εκμετάλλευση με τη φτώχεια. To παρακάτω απόσπασμα είναι από τις διαλέξεις του που κυκλοφόρησαν στα ελληνικά με τον τίτλο “Αν θέλεις την ισότητα γιατί είσαι τόσο πλούσιος?”

”Από τη σκοπιά ενός σοσιαλιστή πολιτικού φιλοσόφου, ιδιαιτέρως προβληματική είναι η αποσύνδεση του φαινομένου της εκμετάλλευσης από εκείνο της χρείας. Μας υποχρεώνει να επιλέξουμε ανάμεσα στην αρχή του δικαιώματος πάνω στο προϊόν της εργασίας, ενός δικαιώματος που βασίζεται στη θεωρία της εκμετάλλευσης, και σε μια αρχή περί ισότητας ως προς τα βάρη και τις απολαβές η οποία έρχεται σε αντίθεση με το δικαίωμα πάνω στο προιόν της εργασίας. Και η τελευταία αυτή αρχή περί ισότητας είναι αναγκαία προκειμένου να συνηγορήσει κανείς υπέρ της υποστήριξης των ανθρώπων οι οποίοι βρίσκονται σε κατάσταση μεγάλης χρείας, δεν παράγουν και, κατά μείζονα λόγο, δεν υφίστανται εκμετάλλευση. Αυτό είναι το βασικό κανονιστικό πρόβλημα που δεν αντιμετώπιζαν στο παρελθόν οι μαρξιστές.

Αν το μόνο επαναστατικό δικαίωμα που ο μαρξισμός αναγνωρίζει είναι το δικαίωμα του εργαζομένου στο προϊόν της εργασίας του, τότε η αναδιανομή του παραγόμενου πλούτου υπέρ των παιδιών, των μητέρων (στην περίπτωση, π.χ, των παροχών μητρότητας), των πολύτεκνων, των άστεγων, των ασθενών, των αναπήρων, των συνταξιούχων, των “πολιτών” (πάρκα κ.α) κ.ο.κ, είναι άδικη. Γιατί όλα τα παραπάνω υποκείμενα παίρνουν ”άδικα” μερίδιο από τη ξένη κοινωνική εργασία, για το οποίο τα ίδια δεν εργάστηκαν.

Αν όμως, πέρα από το δικαίωμα στο προϊόν της εργασίας, αναγνωριστεί και ένα δικαίωμα μείωσης των ανισοτήτων στην κατεύθυνση της ισότητας για κάθε υποκείμενο, τότε ”άδικη” δεν θεωρείται πλέον μόνο η εργασιακή εκμετάλλευση αλλά και κάθε ανισότητα την οποία δεν έχει επιλέξει το υποκείμενο, και η οποία αφορά τυχαία κατανομή φυσικών κλίσεων και χαρακτηριστικών, κοινωνικών-ταξικών ευκαιριών, υλικών όρων και συνθηκών. Η μαρξική έννοια της ισότητας, “από τον καθένα ανάλογα με τις ικανότητες, στον καθένα ανάλογα με τις ανάγκες”, εκφράζεται ως ισοτιμία του “καθενός”, και όχι ως διανομή ίσων μεριδίων στον καθένα που έχει διαφορετικές ανάγκες (και επιθυμίες). Ο,τιδήποτε καταπατά την ισοτιμία του “καθενός”, αποτελεί μορφή ανισότητας και καταπίεσης. Ανισότητα στη σχέση αντρών-γυναικών και έμφυλων ταυτοτήτων εντός της πατριαρχίας, ρατσιστική ανισότητα, ανισότητα των “φυσιολογικών” σε σχέση με τους “μη κανονικούς”, κ.ο.κ.

Επομένως, ένας μαρξισμός που συλλαμβάνει ως μόνη αδικία την εργασιακή εκμετάλλευση, δεν μπορεί να θεμελιώσει τη κοινή βάση της αδικίας των διαφόρων μορφών καταπίεσης, και άρα το στόχο της συνολικής απελευθέρωσης. Εργασιακή εκμετάλλευση και διάφορες μορφές ανισότητας/καταπίεσης, μπορούν να διαβαστούν κάτω από τον κοινό παρονομαστή της ανισότητας/αδικίας/καταπίεσης, με γνώμονα την ισοτιμία/δικαιοσύνη/απελευθέρωση που κάθε επαναστατική προοπτική υποδηλώνει. Ο κλασικός μαρξισμός φαίνεται να έχει κάποιο σημαντικό πρόβλημα στη θεωρία της δικαιοσύνης και του απελευθερωτικού υποκειμένου.

Η εκμετάλλευση μπορεί να θεωρηθεί η ίδια ανισότητα και καταπίεση. Η εργασιακή εκμετάλλευση οφείλεται στην άνιση διανομή των όρων παραγωγής. Για τον Coen και τον Roemer, αποτελεί αδικία που εντάσσεται στο πεδίο της διανεμητικής δικαιοσύνης, όπως την ορίζει ο Coen, της κατανομής οφελών και βαρών, και των υλικών τους όρων. Ο εξαναγκασμός ενός ανθρώπου να πουλήσει την εργασιακή του δύναμη για να καταναλώσει, αποτελεί ένα είδος δομικής ανισότητας και καταπίεσης.

Το γιατί έχει στρατηγική σημασία για τη ζωή του καπιταλισμού η εργασία και η παραγωγή κέρδους, δεν χρειάζεται πολύ μυαλό για να το συλλάβει κανείς. Το γιατί έχει στρατηγική σημασία για το πρόταγμα μιας άλλης ζωής η ισοτιμία των καταπιεσμένων σε κάθε κοινότητα αγώνα, είναι κάτι το οποίο θα έπρεπε να γίνεται άμεσα αντιληπτό.

Αν το σχήμα ”βάση-εποικοδόμημα” έχει αξία ακόμη και σήμερα, αυτό συμβαίνει γιατί στη βάση της κοινωνίας βρίσκεται το σώμα και οι υλικές σχέσεις καταπίεσής του, όπως αυτές διαμορφώνονται από το σύστημα της παραγωγής αγαθών, από το σύστημα δηλαδή της υλικής παραγωγής της ικανοποίησης και της αναπαραγωγής.

Πηγή: https://bestimmung.blogspot.gr

© I for Interview team

Σε περίπτωση που επιλέξατε να αναδημοσιεύσετε κάποιο κείμενό μας στο δικό σας site, σας ευχαριστούμε ιδιαίτερα εκ των προτέρων για την προτίμηση! Ωστόσο,  να σας υπενθυμίσουμε το πόσο ευχάριστο και δίκαιο είναι να ακολουθούνται οι δεοντολογικοί κανόνες που ορίζουν τη σωστή και λειτουργική αναφορά στην αρχική  πηγή ( δλδ. αναγραφή πλήρους ονόματος του site μας και ενεργό link που ανακατευθύνει στο πρωτότυπο άρθρο). Με τον τρόπο αυτό αναγνωρίζετε τον κόπο και τη δουλειά μας και σας ευχαριστούμε διπλά!

Leave a Reply

Your email address will not be published.

*

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Φρέσκα άρθρα στο Mind Opener

Στην Κορυφή