fbpx

Όσα μάθαμε ψάχνοντας για εργασία

Η μάστιγα του να είσαι συνεχώς απασχολημένος

στo Workerland

Θέλω να λαμβάνω τα νέα άρθρα του IforINTERVIEW με e-mail.

Στείλε μας την ιστορία σου

Πότε μεταλλαχθήκαμε σε ρομπότ που κάθε πρωί ξυπνούν την ίδια ώρα για να πάνε στην ίδια δουλειά, κάθε μέρα κάνουν τα ίδια και τα ίδια μέχρι να έρθει το βράδυ να κοιμηθούν και πάλι από την αρχή;

Σήμερα το πρωί καθώς ετοιμαζόμουν για τη δουλειά, με το ένα χέρι να φτιάχνει καφέ και το άλλο να φοράει παπούτσια, σκρόλαρα το κινητό μου και διάβασα σε ένα φιλικό timeline την ατάκα του Jack London  «H σωστή λειτουργία του ανθρώπου είναι να ζει, όχι απλά να υπάρχει».

Οι ώρες περνούν στο γραφείο και συνειδητοποιώ πως από το πρωί δεν έχω προλάβει να φάω καθώς ήμουν πολύ απασχολημένη με την προετοιμασία της σημερινής συνάντησης με τον επερχόμενο πελάτη στην εταιρεία.  Με γρήγορο, σχεδόν νευρικό ρυθμό, ώστε να μη χάσω παραγωγικό χρόνο,  εκσφενδονίζομαι έξω από το κτίριο προς ανεύρεση τυρόπιτας, την οποία βέβαια θα αρχίσω να τρώω πληρώνοντας στο ταμείο και θα την τελειώσω στο δρόμο.

Κάπου εκεί συνάντησα μία καλή μου φίλη. Τη ρώτησα τι κάνει και πώς περνάει. Μου απάντησε χαμηλόφωνα πως είναι πολύ απασχολημένη και έχει τόσα πολλά να κάνει που δεν προλαβαίνει ούτε λεπτό να κάτσει να μου μιλήσει. Με ρώτησε τυπικά και βιαστικά «Τι κάνεις εσύ;», απάντησα και εγώ χαμηλόφωνα «Τα ίδια!»,  πήρε τον καφέ της , εγώ το φαγητό μου πήρε η καθεμία το δρόμο της, εξίσου βιαστικά.

Αργά το απόγευμα μετά τη δουλειά , γυρνώντας σπίτι πήρα τηλέφωνο ένα φίλο μου, έτσι να τα πούμε λίγο μιας και είχα καιρό ν’ ακούσω  νέα του.

«Έλα, με πήρες για να βγούμε, έτσι; Πραγματικά πνίγομαι δεν έχω καθόλου χρόνο, μήπως ήθελες κάτι άλλο;»

«Πήρα απλά να δω τι κάνεις…»

«Καλά είμαι, τίποτα δεν έχει αλλάξει, σπίτι-δουλειά , δουλειά-σπίτι…εσύ όλα καλά;»

«Ναι καλά και εγώ,  τα ίδια …»

«Σ’ αφήνω λοιπόν μιλάμε ξανά κάποια άλλη στιγμή που θα είμαστε και οι δύο πιο χαλαροί , τα λέμε.»

Ο τόνος της φωνής του ήταν σχεδόν ίδιος με αυτόν της φίλης το πρωί, μου φάνηκαν κι οι δύο τόσο κουρασμένοι, σχεδόν εξαντλημένοι. Τότε κατάλαβα πως κι η δική μου φωνή κάπως έτσι ακουγόταν.

Μέχρι τώρα, όσο και να προσπαθώ, δεv μπορώ να καταλάβω πώς φτάσαμε σε ένα σημείο ξαφνικά όπου δεν έχουμε καθόλου ελεύθερο χρόνο, όχι μόνο για να ασχοληθούμε με κάτι που μας αρέσει, αλλά ούτε για να μιλήσουμε με κάποιο φίλο μας. Πότε μεταλλαχθήκαμε σε ρομπότ που κάθε πρωί ξυπνούν την ίδια ώρα για να πάνε στην ίδια δουλειά, κάθε μέρα κάνουν τα ίδια και τα ίδια μέχρι να έρθει το βράδυ να κοιμηθούν και πάλι από την αρχή; Η μετάλλαξή μας έγινε ξαφνικά, σε μία στιγμή ή σταδιακά και αθόρυβα; Δεν μπορώ να θυμηθώ. Η αλήθεια είναι πως δεν υπάρχει στη μνήμη μου το πριν, δε θυμάμαι πώς ήταν η ζωή μας πριν από αυτό, πώς άραγε ήταν να έχεις ελεύθερο χρόνο, να ζεις σε μία πόλη που οι αποστάσεις ήταν μηδαμινές, να μπορείς κάθε μέρα να δεις φίλους και να κάνεις κάτι για ‘σένα.

Σε γενικές γραμμές , αυτό που παρατηρείται στην κοινωνία μας σήμερα, δεν έχει προηγούμενο. Σε καθημερινή βάση συναναστρέφομαι με ανθρώπους, συμπεριλαμβανομένου και του εαυτού μου,  οι οποίοι όχι μόνο δεν έχουν ελεύθερο χρόνο, αλλά απολαμβάνουν κιόλας αυτόν τον τρόπο ζωής. Τους αρέσει μάλιστα τόσο πολύ, που αποφασίζουν να τον «κληρονομήσουν» στα παιδιά τους, έτσι ώστε να μην υπάρχει καμία αμφιβολία ότι δε θα ενταχθεί στο ανθρώπινο DNA αυτό το νέο μοντέλο της κοινωνίας.

Το “προνόμιο” λοιπόν του να είναι κάποιος πολυάσχολος μεταφέρεται από αυτόν στους απογόνους του και μάλιστα με ευλαβική συνέπεια που κάποιες φορές με τρομάζει. Πολλές φορές συναντώ οικογένειες που έχουν παιδιά τα οποία έχουν περισσότερες ασχολίες από όσες έχει ο μέσος ενήλικας. Μάλιστα,  παρατηρώ πως όσο πιο πολυάσχολος είναι ο γονιός, τόσο πιο πολυάσχολα είναι και τα παιδιά του. Δεν είναι απαραίτητα ο κανόνας αυτός, αλλά είναι ένα γεγονός που ισχύει σε ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού.

Κάποτε η μητέρα ενός κοριτσιού μου ζήτησε να βοηθήσω το παιδί της στα μαθηματικά. Πήγα λοιπόν στο σπίτι της να συνεννοηθούμε και έβγαλε το πρόγραμμα της κόρης της για να δει πότε μπορεί η μικρή. Γυρνούσε τις σελίδες ξανά και ξανά μέχρι που τελικά είπε: «Η  μικρή έχει ένα κενό 45 λεπτών σε 3 εβδομάδες από σήμερα». Όλες τις υπόλοιπες μέρες είχε μαθήματα πιάνου, σύγχρονου χορού, μπαλέτου, γυμναστικής, Αγγλικών και Γαλλικών.

Busy times 6.12 by DorottyaS
Busy times 6.12
by DorottyaS

Έτσι κατέληξα στο συμπέρασμα πως οι φρικτά καταστροφικές συνήθειες ξεκινούν νωρίς, πολύ νωρίς.

Επανέρχομαι στο πιο μεγάλο γρίφο της σημερινής εποχή : πώς καταλήξαμε οι άνθρωποι να ζούμε κατά αυτόν τον τρόπο; Γιατί το κάνουμε αυτό στους εαυτούς μας; Μα κυρίως,  γιατί το κάνουμε αυτό στα παιδιά μας;

Τι απέγινε  ο κόσμος εκείνος που τα παιδιά ανέμελα έπαιζαν στις γειτονιές, κυλιόντουσαν στο χώμα, συναντούσαν τους φίλους τους και έτρεχαν όλοι μαζί σε ξεχασμένες ράγες κάποιου παλιού τρένου;  Πληθώρα στατιστικών ερευνών έχει καταλήξει στο ίδιο συμπέρασμα. Η υπερφόρτωση στο πρόγραμμα των παιδιών ή ο λανθασμένος τρόπος αξιοποίησης του ελεύθερού τους χρόνου έχει αρνητικό αντίκτυπο στη συμπεριφορά τους και αποτελεί την κύρια αιτία πολλών ψυχικών ασθενειών και διαταραχών.

Αυτή η υπερβολική πίεση στο πρόγραμμα των παιδιών μας οφείλεται άραγε στην άνευ όρων αγάπη που τρέφουμε για αυτά και θέλουμε να μας μοιάσουν ή μήπως απλά η αγάπη αυτή είναι μία δικαιολογία για να πείσουμε τα παιδιά μας, και κατ’ επέκταση τους ίδιους μας τους εαυτούς,  πως τα παιδιά πρέπει να κάνουν όλο και περισσότερα πράγματα γιατί εμείς δεν είχαμε αυτή τη πολυτέλεια όταν βρισκόμασταν  στην ηλικία τους;  Αυτό το τελευταίο ίσως είναι και ο λόγος που όχι μόνο τα πιέζουμε να ζουν έτσι, αλλά έχουμε και την πεποίθηση πως πρέπει να νιώθουν και ευτυχισμένα με αυτό τον τρόπο ζωής και σε περίπτωση που δυσανασχετήσουν, το εκλαμβάνουμε ως αχαριστία.

Μήπως έχουμε μπερδέψει την αγάπη με την αποκλειστικότητα; Μήπως νομίζουμε πως επειδή τα παιδιά είναι «δικά μας», μπορούμε να έχουμε τον απόλυτο έλεγχο στη ζωή τους και κατά συνέπεια έχουμε υπερβολικές απαιτήσεις από αυτά; Ή μήπως ο τόσο έντονος τρόπος ζωής, μας είναι πλέον τόσο οικείος που δεν μπορούμε να ξεχωρίσουμε το σωστό από το λάθος και ασυνείδητα μεταφέρουμε αυτόν τον τρόπο στα παιδιά μας καθώς  νομίζουμε πως «έτσι είναι η ζωή»;

Όπως και να ‘χει, το αποτέλεσμα είναι το ίδιο. Τα παιδιά μεγαλώνουν γρήγορα και σιγά-σιγά χάνουν την παιδικότητά τους, μην μπορώντας να αντιληφθούν πώς θα ήταν η ζωή χωρίς πίεση.

Τι συνέβη στον κόσμο στον οποίο μπορούσαμε απλά να καθόμαστε με τους ανθρώπους που αγαπάμε τόσο πολύ και να μιλάμε, να κάνουμε συζητήσεις που ξεδιπλώνονται αργά, συνομιλίες που ανάμεσά τους βρίσκονται παύσεις· σιωπές σε συνομιλίες, χωρίς να υπάρχει το άγχος ότι πρέπει να αναπληρωθούν με κάτι άλλο.

Τι ακριβώς συνέβη και τελικά ζούμε σε έναν κόσμο όπου έχουμε πολλά πράγματα να κάνουμε και όλο και λιγότερο ελεύθερο χρόνο για αναψυχή και διασκέδαση; Έχουμε ολοένα και λιγότερο χρόνο για προβληματισμό και χαλάρωση, ολοένα και λιγότερο χρόνο απλά για να είμαστε αυτοί που είμαστε.

Busy by crilleb50
Busy by crilleb50

Μια παράφραση ενός ρητού του Σωκράτη λέει πως «είναι μεγάλο αγαθό για τον άνθρωπο το να μιλά καθημερινά για θέματα όπως η αρετή και για άλλα για τα οποία με ακούτε να συζητώ εξετάζοντας τον εαυτό μου και τους άλλους και ότι η ζωή, χωρίς να τα εξετάζει κανείς αυτά, είναι ζωή που δεν αξίζει να τη ζει ο άνθρωπος».

Πώς μπορούμε να ζήσουμε μια ζωή στην οποία θα εξετάζουμε το «μέσα μας», την ψυχή και το μυαλό μας,  όταν είμαστε μονίμως τόσο απασχολημένοι; Πώς θα ζήσουμε μία ζωή που να «αξίζει» όταν δεν έχουμε χρόνο να σκεφτούμε ούτε τα βασικά;

Η ασθένεια λοιπόν -γιατί περί ασθένειας πρόκειται- του να είμαστε συνεχώς απασχολημένοι είναι καταστροφική για την υγεία και την ευημερία μας. Υπονομεύει την ικανότητά μας να είμαστε πλήρως παρόντες κοντά σε εκείνους που αγαπάμε και μας κρατά ξένα σώματα και απλούς παρατηρητές στη διαμόρφωση μιας υγιούς κοινωνίας.

Από τη δεκαετία του ‘50 ως σήμερα, είχαμε τόσες πολλές νέες τεχνολογικές καινοτομίες  και όλοι πιστέψαμε πως θα κάνουν τη ζωή μας ευκολότερη, ταχύτερη, απλούστερη.  Ωστόσο, παρόλο που υπάρχει μία συσκευή για να κάνει το οτιδήποτε, εμείς καταλήξαμε να μην έχουμε περισσότερο ελεύθερο χρόνο σήμερα από ό τι είχαμε πριν από δεκαετίες. Μάλιστα έχουμε πολύ λιγότερο ελεύθερο χρόνο.

Για τους «προνομιούχους της τεχνολογίας»,  η λεπτή ισορροπία που υπάρχει ανάμεσα στη δουλειά και στο σπίτι είναι αρκετά αμφιλεγόμενη. Είμαστε πλέον «ένα» με τις συσκευές μας, καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας.

Η ύπαρξη των smartphones, των tablets και των laptops δεν αφήνει πλέον κανένα διαχωρισμό ανάμεσα στο γραφείο και στο σπίτι. Όταν τα παιδιά πέσουν για ύπνο εμείς είμαστε πάλι οn-line, σε λιγότερο από ένα λεπτό.

Μία από τις δικές μου καθημερινές μάχες, όπως και πολλών άλλωστε, είναι ο καταιγισμός των e-mails.  Είμαι συνεχώς θαμμένη κάτω από τις εκατοντάδες μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και δεν έχω καμία απολύτως ιδέα για το πώς θα σταματήσει αυτό. Έχω δοκιμάσει διάφορες τεχνικές: να απαντάω μόνο το βράδυ, να μην απαντάω τα Σαββατοκύριακα, ζητώντας από τους πελάτες περισσότερα ραντεβού πρόσωπο με πρόσωπο και άλλα πολλά. Αυτά όμως συνεχίζουν να έρχονται, σε ρυθμό  που είναι αδύνατον να υπολογιστεί. Συνεχίζουν κάθε μέρα να έρχονται προσωπικά μηνύματα, μηνύματα δουλειάς, διαφημιστικά  μηνύματα και όλα περιμένουν μια απάντηση τώρα. Αποδεικνύεται τελικά  ότι είμαι πολύ απασχολημένη για να απαντήσω.

Πολλοί άνθρωποι εργάζονται σε 2 ή ακόμα και σε 3 δουλειές ώστε να μπορέσουν να βγάλουν τα προς το ζην για αυτούς και την οικογένειά τους.

Η παραδοσιακή μορφή  της οικογένειας,  όπου ο ένας γονιός έμενε στο σπίτι και ο άλλος δούλευε εκτός σπιτιού, έχει πια εξασθενήσει. Πλέον οι οικογένειες είναι είτε μονογονεϊκές, είτε οι δύο γονείς μαζί δουλεύουν τόσες πολλές ώρες που ποτέ δεν βλέπουν τα παιδιά τους. Ακόμα ένα σύμπτωμα της ασθένειας του πόσο απασχολημένοι είμαστε, δεν υπάρχει πλέον χρόνος να ασχοληθούμε με την οικογένειά μας.

Το νέο είδος οικογένειας δεν είναι λειτουργικό.  Αντί να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα και να το «χτυπήσουμε» στη ρίζα του, το κάνουμε ακόμα χειρότερο με το να είμαστε συνεχώς απασχολημένοι για να αποφύγουμε την αλήθεια καθώς θεωρούμε πως αυτός είναι ένας τρόπος για να ξεχάσουμε τα προβλήματα μας και για να απαλύνουμε τον πόνο των παιδιών μας.

Δε γίνεται να συνεχιστεί αυτή η δυστυχής κατάσταση. Δε χρειάζεται να ρωτάμε ο ένας τον άλλον τι κάνει και η απάντηση που θα παίρνουμε να έχει να κάνει με το τι δουλειές έχουμε να κάνουμε ή πόσα πράγματα οφείλουμε να ολοκληρώσουμε ως το τέλος της μέρας.

Οι περισσότεροι άνθρωποι σήμερα, ειδικά οι νέοι, περηφανεύονται για τον γεμάτο μελέτη τρόπο ζωής τους που παράλληλα είναι και γεμάτος νυχτερινή ζωή. Περηφανεύονται για τη δυνατότητά τους να ζουν μία ζωή «στην τσίτα», γεμάτη υποχρεώσεις, διασκέδαση, χωρίς κούραση, χωρίς παράπονο. Αυτή είναι η αντανάκλαση του τρόπου ζωής μας, ότι ακόμα και οι στιγμές χαλάρωσής μας είναι από μόνες τους μία αντανάκλαση ενός κόσμου υπερβολής. Τις πιο πολλές φορές όταν έχουμε ελεύθερο χρόνο παρακολουθούμε ταινίες σχεδόν  ανόητες ή κάνουμε ανταγωνιστικό αθλητισμό και νομίζουμε πως πραγματικά ξεκουραζόμαστε ενώ στην ουσία βρισκόμαστε για άλλη μία φορά απασχολημένοι. Η πραγματική ξεκούραση είναι αυτή του μυαλού και της καρδιάς, είναι η χαλάρωση του πνεύματος και η συνεχόμενη τροφοδοσία του με ουσιαστική γνώση και αρετές.

Δεν έχω μαγικές λύσεις. Το μόνο που ξέρω είναι ότι χάνουμε τη δυνατότητα να ζήσουμε μια πραγματικά ανθρώπινη ζωή.

Χρειαζόμαστε μια διαφορετική σχέση με την εργασία και την τεχνολογία. Στην ουσία και κατά  βάθος όλοι ξέρουμε τι θέλουμε: μια ζωή με νόημα, μια αίσθηση της κοινωνίας ως ένα ενιαίο σύνολο, μια ισορροπημένη ζωή. Δε χρειαζόμαστε πιο γρήγορα iPhones ή πιο καλούς υπολογιστές ή μεγαλύτερες τηλεοράσεις.  Όσο πιο πολλά έχουμε, τόσο πιο πολλά θέλουμε. Αυτό που πραγματικά χρειαζόμαστε πλέον είναι μία ζωή πραγματικά ανθρώπινη.

Ο William Butler Yeats έγραψε πως «Χρειάζεται περισσότερο θάρρος για να εξετάσει κανείς τις σκοτεινές γωνιές της ψυχής του από ότι για έναν στρατιώτη να αγωνιστεί σε ένα πεδίο μάχης».

Πώς ακριβώς υποτίθεται ότι πρέπει να εξετάσουμε  τις σκοτεινές γωνιές της ψυχής μας όταν είμαστε τόσο απασχολημένοι;

Αναρωτιέμαι αν τελικά υπάρχει η δυνατότητα, μέσα σε αυτούς τους υπερβολικά γρήγορους ρυθμούς ζωής, να γεννηθεί η θέληση για μία αναζήτηση αλλαγής στον τρόπο ζωής μας Χρειαζόμαστε ένα εντελώς διαφορετικό μοντέλο οργάνωσης της ζωής, των οικογενειών και της κοινωνίας μας.

Δε θέλω τα παιδιά μας να μεγαλώσουν σε έναν κόσμο χωρίς συναίσθημα όπου όλοι οι άνθρωποι φέρονται σαν ρομπότ και

αν δεν κάνουμε κάτι δραστικό άμεσα, τα παιδιά μας δε θα παίξουν ποτέ έξω στις αλάνες, δε θα μπορέσουν ποτέ να λερωθούν πέφτοντας κάτω και μετά να ξανασηκωθούν, δε θα μάθουν ποτέ πώς είναι να κάνεις λάθος και να το διορθώνεις, δε θα ζήσουν ποτέ παιδική ζωή.

 

Γράφει για το IfI η Κατιάνα Σφύρλα.

Ελεύθερη απόδοση/Μετάφραση από: The Disease of Being Busy

 

Cover artwork: “Busy” by arseni

 

© I for Interview team

Σε περίπτωση που επιλέξατε να αναδημοσιεύσετε κάποιο κείμενό μας στο δικό σας site, σας ευχαριστούμε ιδιαίτερα εκ των προτέρων για την προτίμηση! Ωστόσο,  να σας υπενθυμίσουμε το πόσο ευχάριστο και δίκαιο είναι να ακολουθούνται οι δεοντολογικοί κανόνες που ορίζουν τη σωστή και λειτουργική αναφορά στην αρχική  πηγή ( δλδ. αναγραφή πλήρους ονόματος του site μας και ενεργό link που ανακατευθύνει στο πρωτότυπο άρθρο). Με τον τρόπο αυτό αναγνωρίζετε τον κόπο και τη δουλειά μας και σας ευχαριστούμε διπλά!

Leave a Reply

Your email address will not be published.

*

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Φρέσκα άρθρα στο Workerland

Στην Κορυφή