fbpx

Όσα μάθαμε ψάχνοντας για εργασία

Η προέλευση του σεξισμού | Πώς ξεκίνησαν να κυριαρχούν οι άντρες πριν από 12.000 χρόνια

στo Mind Opener/Workerland

Θέλω να λαμβάνω τα νέα άρθρα του IforINTERVIEW με e-mail.

Στείλε μας την ιστορία σου

Απόδοση κειμένου στα Ελληνικά: V for Vallia

Για το #IfI

Αρχικό κείμενο: The origins of sexism: How men came to rule 12,000 years ago

Οι ανθρώπινες κοινωνίες δεν κυριαρχούνταν πάντα από τους άντρες. Τα πράγματα άλλαξαν όταν γίναμε αγρότες – κι αυτό μας δείχνει τους τρόπους με τους οποίους μπορούμε να επιστρέψουμε σε ένα πιο ισότιμο σύστημα.

Η συντριπτική πλειοψηφία των πολιτισμών είναι πατριαρχίες, όπου οι άντρες είναι πιο πιθανό σε σχέση με τις γυναίκες να κατέχουν θέσεις κοινωνικής, οικονομικής και πολιτικής εξουσίας. Έτσι, είναι δελεαστικό να υποθέσουμε πως αυτή είναι η φυσική κατάσταση των πραγμάτων, ίσως επειδή οι άντρες είναι κατά μέσο όρο πιο ρωμαλέοι από τις γυναίκες. Όμως, μία μελέτη για τις ρίζες της ανθρωπότητας δείχνει πως αυτή η απάντηση είναι υπερβολικά απλή.

Οι χιμπαντζήδες αν και δεν εκπροσωπούν τους προγόνους μας – εξελίσσονται από τότε που τα οικογενειακά μας δέντρα χωρίστηκαν πριν από 7 με 10 εκατομμύρια χρόνια – οι κοινωνικές τους δομές μπορούν να μας πουν κάτι σχετικά με τις συνθήκες στις οποίες ευδοκιμεί η αντρική κυριαρχία. Οι κοινές ομάδες των χιμπαντζήδων είναι προφανώς πατριαρχικές. Τα αρσενικά είναι μοχθηρά απέναντι στα θηλυκά, τους παίρνουν το φαγητό, συνευρίσκονται βίαια με θηλυκά που κυοφορούν κι ακόμα σκοτώνουν τα θηλυκά απλά επειδή περνούν χρόνο εκτός της ομάδας.

Τα αρσενικά περνούν επίσης τη ζωή τους με την ομάδα στην οποία γεννήθηκαν, ενώ τα θηλυκά αφήνουν την ομάδα τους στην εφηβεία. Ως αποτέλεσμα, τα αρσενικά μίας ομάδας είναι πιο στενά συνδεδεμένα μεταξύ τους απ’ ότι τα θηλυκά. Κι επειδή οι συγγενείς τείνουν να βοηθούν ο ένας τον άλλον, έχουν το πλεονέκτημα.

Το ίδιο ισχύει και στις ανθρώπινες κοινωνίες: σε μέρη όπου οι γυναίκες φεύγουν για να ζήσουν με την οικογένεια του συζύγου τους, οι άντρες τείνουν να έχουν περισσότερη δύναμη και προνόμια. Η πατριαρχική κατοικία, όπως ονομάζεται, συνδέεται με την πατριαρχία, αναφέρει η ανθρωπολόγος και πρωταθολόγος Sarah Hrdy του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας, στο Ντέιβις.

Στο μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας μας είμαστε κυνηγοί-συλλέκτες και η πατριαρχική κοινωνία δεν είναι ο κανόνας μεταξύ των σύγχρονων κοινωνιών κυνηγών-συλλεκτών. Αντίθετα, είτε ο ένας σύντροφος μπορεί να μετακομίσει ώστε να ζήσει με τους εξ αγχιστείας συγγενείς του είτε το ζευγάρι μπορεί να απομακρυνθεί και από τις δύο οικογένειες. Σύμφωνα με την Hrdy, στα συστήματα αυτά ενσωματώνεται ένας βαθμός ισότητας. Εάν αντανακλούν αυτά που έκαναν οι προϊστορικοί κυνηγοί-συλλέκτες, οι γυναίκες σ’ αυτές τις πρώιμες κοινωνίες θα είχαν την επιλογή υποστήριξης από την ομάδα στην οποία μεγάλωσαν ή την επιλογή να απομακρυνθούν από την καταπίεση.

Σύμφωνα με μία σχολή σκέψης, τα πράγματα άλλαξαν περίπου πριν από 12.000 χρόνια. Με την έλευση της γεωργίας και της κατοικίας, οι άνθρωποι άρχισαν να καταλαγιάζουν. Αποκτώντας πόρους τους οποίους έπρεπε να υπερασπιστούν, η εξουσία μετατοπίστηκε στα σωματικά ισχυρότερα αρσενικά. Οι πατέρες, οι γιοι, οι θείοι και οι παππούδες άρχισαν να ζουν κοντά ο ένας στον άλλον, η ιδιοκτησία πέρασε στους άντρες και η γυναικεία αυτονομία διαβρώθηκε. Ως αποτέλεσμα, εμφανίστηκε η πατριαρχία.

Αυτή η ιστορία προέλευσης υποστηρίζεται από μία μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2004. Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου Sapienza της Ρώμης μελέτησαν μιτοχονδριακό DNA (το ποίο κληρονομείται από τις μητέρες) και γενετικούς δείκτες του χρωμοσώματος Υ (οι οποίοι κληρονομούνται από τους πατέρες) σε 40 πληθυσμούς από την υποσαχάρια Αφρική. Αυτό έδειξε, ότι οι γυναίκες σε πληθυσμούς κυνηγών-συλλεκτών, όπως οι πληθυσμοί Kung και Hadza, ήταν πιο πιθανό να παραμείνουν με τις μητέρες τους μετά το γάμο απ’ ότι οι γυναίκες σε πληθυσμούς παραγωγής τροφίμων. Ήταν η αντιστροφή για τους άντρες που υποδηλώνει ότι η γεωργία πράγματι συσχετίζεται με τις πατριαρχικές κοινωνίες.

Στην αποκατάσταση των πραγμάτων, η αλληλεγγύη είναι κρίσιμη, αναφέρει η Amy Parish του Πανεπιστημίου της Νότιας Καλιφόρνιας στο Λος Άντζελες. Η ίδια μελέτησε κοινωνίες bonobo*, οι οποίες είναι πατριαρχικές αλλά κυριαρχούνται από γυναίκες. Τα θηλυκά ζυγίζουν 15% λιγότερο απ’ ότι τα αρσενικά – όπως συμβαίνει και με τους ανθρώπους και τους χιμπαντζήδες – όμως η Parish αναφέρει ότι έχουν το πάνω χέρι επειδή συνεργάζονται και σχηματίζουν συμμαχίες. Βρίσκει σ’ αυτό το σημείο έναν παραλληλισμό με τον φεμινισμό:

“Ο στόχος είναι να συμπεριφέρεσαι στα μη συγγενικά θηλυκά σαν να ήταν αδερφές σου”.

Δεν είναι τόσο εύκολο όσο φαίνεται (βλ. “Why the patriarchy isn’t good for men and how to fix it“). Η Hrdy, αναφέρει ότι,

“Το κίνημα #MeToo είναι για τη συνεργασία των γυναικών, αλλά η συνεργασία μεταξύ μη συγγενών είναι δύσκολη. Οι γυναίκες αρχίζουν να προσέχουν για την ασφάλεια των δικών τους παιδιών και των συζύγων τους”.

Μπορούν να επικρατήσουν τα ανταγωνιστικά ένστικτα ή κάποια γεγονότα μπορούν να προκαλέσουν αποσύνθεση, όπως για παράδειγμα σε περιόδους πολέμου. Ανησυχεί ότι η σύγκρουση θα μπορούσε να διαβρώσει ότι έχει κερδηθεί τις τελευταίες δεκαετίες.

“Τίποτα απ’ αυτά δεν είναι σίγουρο. Είναι αυτό που λέω και στις κόρες μου: μην πάρετε τίποτα από αυτά που τώρα έχετε ως δεδομένο”.

Η αποκατάσταση και η ενίσχυση της ισότητας θα απαιτήσει προσπάθεια σε πολλαπλά μέτωπα. Εάν η πατριαρχία προήλθε από καθιστικές πατριαρχικές δομές οι οποίες κανονικοποίησαν την ανδρική κυριαρχία και κληρονομιά, τότε για παράδειγμα,  οι νόμοι που δίνουν στις γυναίκες το δικαίωμα να έχουν ιδιοκτησία στο όνομά τους μπορούν να βοηθήσουν.

Τέτοιοι όμως νόμοι υπάρχουν σε πολλές κοινωνίες του 21ου αιώνα – γιατί λοιπόν εξακολουθεί να υπάρχει πατριαρχία; Ο Lise Eliot, ένας νευροεπιστήμονας του Πανεπιστημίου Rosalind Franklin στο Σικάγο, υποστηρίζει πως τελικά η πραγματική αλλαγή θα έρθει μόνο όταν οι κοινωνίες ενσωματώσουν τις αξίες που υιοθετούν οι νόμοι.

“Το πρώτο βήμα είναι οι νόμοι. Οι εσωτερικοποιημένες αξίες έρχονται αργότερα”.

Lise Eliot

*Χιμπαντζήδες με μαύρο πρόσωπο και μαύρο τρίχωμα που βρέθηκαν στα τροπικά δάση της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό.

 

Απόδοση κειμένου στα Ελληνικά: V for Vallia

Για το #IfI

© I for Interview team

Σε περίπτωση που επιλέξατε να αναδημοσιεύσετε κάποιο κείμενό μας στο δικό σας site, σας ευχαριστούμε ιδιαίτερα εκ των προτέρων για την προτίμηση! Ωστόσο,  να σας υπενθυμίσουμε το πόσο ευχάριστο και δίκαιο είναι να ακολουθούνται οι δεοντολογικοί κανόνες που ορίζουν τη σωστή και λειτουργική αναφορά στην αρχική  πηγή ( δλδ. αναγραφή πλήρους ονόματος του site μας και ενεργό link που ανακατευθύνει στο πρωτότυπο άρθρο). Με τον τρόπο αυτό αναγνωρίζετε τον κόπο και τη δουλειά μας και σας ευχαριστούμε διπλά!

Leave a Reply

Your email address will not be published.

*

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Φρέσκα άρθρα στο Mind Opener

Στην Κορυφή