Συζητώντας με τη δικηγόρο Μαρία Παρέντη, στην Αθήνα (7 Σεπτέμβρη 2016)
Έχοντας πάντα μία ασαφή εικόνα για το «τι σημαίνει να εξασκείς τη Νομική» θέλησα να συνομιλήσω με έναν επαγγελματία που θα μπορέσει μέσα από την κουβέντα να σκιαγραφήσει την εργασιακή καθημερινότητα ενός δικηγόρου, να αποδώσει την προσωπική του άποψη για τα υπέρ και τα κατά του επαγγέλματος και να μας βοηθήσει να γνωρίσουμε αυτόν τον κλάδο. Η Μαρία Παρέντη, έχοντας μόλις ανέβει στο σκαλοπάτι των τριάντα χρόνων της, εργάζεται στο κέντρο της Αθήνας και ασχολείται με το Ποινικό Δίκαιο ως μάχιμη δικηγόρος. Απόφοιτος της Νομικής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης αλλά και της Ελληνικής Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών, προσπαθεί να χωρέσει μέσα στην ημέρα τις απαιτήσεις του επαγγέλματος, τις αρμοδιότητες Αρχισυντάκτριας στο site Νόστιμον Ήμαρ, τις εθελοντικές της δράσεις, τη μελέτη για το διδακτορικό της, την προσωπική της ζωή κι αν περισσέψουν και εκείνες τις τέσσερις με πέντε ώρες ωφέλιμου ύπνου που της αναλογούν.
Η ίδια έχει δηλώσει ότι ονειρεύεται έναν κόσμο στον οποίο οι δικηγόροι θα περιττεύουν και θα διδάσκει λογοτεχνία, προς το παρόν όμως μάχεται για το δίκιο.
Πίνοντας απογευματινό καφέ μαζί της, συζητήσαμε τα εξής:
Ποιο είναι το αντικείμενο της εργασίας σου και ποιον τομέα της Νομικής εξασκείς;
Τα τελευταία χρόνια είμαι δικηγόρος μάχιμη. Παράλληλα λόγω της διατριβής που κάνω έχω και μία συνεργασία με το Πανεπιστήμιο (Δ.Π.Θ) αλλά η δικηγορία είναι ο άμεσος τρόπος από τον οποίο βιοπορίζομαι. Τόσο λόγω σπουδών αλλά και καθώς διατηρώ ένα γραφείο που ήταν οικογενειακό με πελατολόγιο που ανήκει στο κομμάτι του Ποινικού Δικαίου, εξειδικεύομαι στον τομέα αυτό. Είναι δύσκολο να παρεκκλίνεις από τον τομέα που εξειδικεύτηκες, τον ακολουθείς. Τον τελευταίο καιρό ασχολούμαστε πάρα πολύ βέβαια και με τα “κόκκινα δάνεια” στο γραφείο, με τους πλειστηριασμούς, με τους ανθρώπους που έχουν ανάγκη, που χρήζουν νομικής προστασίας εννοώ. Τους ανθρώπους που έρχονται και δεν έχουν χαρτιά, μετανάστες και άλλους. Αυτός είναι ο κύριος τρόπος με τον οποίο βιοπορίζομαι. Το πρώτο μου πτυχίο είναι στην Φιλολογία και το εξασκώ παράλληλα και εθελοντικά σε μία Δομή με παιδιά μεταναστών που βρίσκεται στην Κυψέλη.
Ποια είναι η καθημερινότητα σου; Θα μας περιγράψεις μια τυπική εργάσιμη μέρα για έναν δικηγόρο. Ωράριο, συνήθειες, πώς ξυπνάς και πώς τελειώνεις την ημέρα σου;
Τους τελευταίους 7 μήνες είχαμε αποχή. Ο περισσότερος κόσμος νόμιζε ότι για εμάς τα πράγματα ήταν πολύ πιο χαλαρά, αλλά δεν ήταν. Δεν υπήρχαν καθόλου έσοδα, οπότε από πολύ μικρές δουλειές που μας επιτρεπόταν να κάνουμε έπρεπε να βγάλουμε τα έξοδα των ταμείων μας, της εφορίας μας, τα ενοίκια μας. Αλλά η τυπική μέρα ενός δικηγόρου δεν βρίσκεται σε φάση αποχής. Έχεις πρωινό ξύπνημα αν έχεις δικαστήριο εκτός αν υπάρχει κάποια υπόθεση που είναι στο μικτό ορκωτό ας πούμε και είναι ορισμένης ώρας. Οπότε στις 09:00 ξεκινάει μια τυπική ημέρα, μέχρι τις 15:30 βρίσκεσαι στην Ευελπίδων έπειτα πηγαίνεις στο γραφείο σου αν έχεις κάποιο ραντεβού και υπάρχουν μέρες που μπορεί να γυρίσεις στο σπίτι στις 23:00. Η μέρα δεν έχει τελειώσει εκεί, συνήθως έχω διάβασμα και για το σπίτι. Ενδιάμεσα ξεκλέβω το χρόνο μου για τη Δομή και για κάποιες δικές μου δραστηριότητες. Υπάρχουν πολλές φορές που δουλεύεις και το Σαββατοκύριακο. Ένας ποινικολόγος συνήθως ξέρει ότι το τηλέφωνό του μπορεί να χτυπήσει στις 00:00 τη νύχτα και ένας από τους πελάτες του να βρίσκεται στο αυτόφωρο.
Πριν εξασκήσεις την Νομική ή και παράλληλα, έχεις δουλέψει ποτέ σε άλλο κλάδο;
Έχω κάνει πάρα πολλά χρόνια στο χώρο του promotion, με βραδινό ωράριο, στην προώθηση ποτών σαν φοιτήτρια. Επίσης έχω δουλέψει στον τομέα της επιμέλειας βιβλίων λόγω της Φιλολογίας αλλά και σε φροντιστήριο ως φιλόλογος. Τον τελευταίο καιρό το πάθος μου είναι το Νόστιμον Ήμαρ, μία προσπάθεια που γίνεται με επαγγελματισμό, αγάπη και συνεργασία. Ένας άνθρωπος που με αγάπησε πολύ έλεγε πως το ένα μου πόδι είναι φιλόλογος και και το άλλο είναι δικηγόρος. Το αριστερό είναι φιλόλογος. Και το θέμα της δημοσιογραφίας το σκεφτόμουν λίγο, ένας δικηγόρος πάντα είναι πολύ κοντά σε αυτό.
” Η δικαιοσύνη δεν έχει καθόλου ταχύτητα στην Ελλάδα, καμία συνέπεια.
Είμαστε σε μία κατάσταση που και οι πελάτες είναι σε δεινή οικονομική θέση.
Οπότε υπάρχει μια περιρρέουσα γκρίνια, δικαιολογημένη, από τον κόσμο
και την πληρώνεις τελικά εσύ. Στο τέλος της ημέρας
είσαι αυτός που φταίει για όλα.
Την επιτυχία σου δε στη χρεώνει ο πελάτης,
πολύ σπάνια. “
Είσαι ευχαριστημένη από το επάγγελμά σου;
Νιώθω καλά γιατί νιώθω καλά με τη συνείδησή μου. Από την άλλη, αν μιλήσουμε για τη Νομική επιστήμη σήμερα στην Ελλάδα θεωρώ ότι πιο πολύ απογοητεύει τον νέο δικηγόρο. Σαν να σου λέει ότι έχει κάνει κάποια όνειρα, έχεις τελειώσει μια σχολή με πόθο και πόνο, έχεις ξαναδώσει εξετάσεις για να πάρεις την άδεια εξασκήσεως και αντιμετωπίζεσαι σαν ένα τίποτα. Νεαροί δικηγόροι σε εταιρείες ή σε γραφεία σήμερα παίρνουν 500 ευρώ, πριν και μετά την άδεια εξασκήσεως. Και κάποιοι αν δεν παίρνουν καθόλου χρήματα, καταλήγουν να κάνουν θελήματα ή να φτιάχνουν καφέδες. Ακόμα και ένας δικηγόρος με πολυετή εμπειρία υπάρχει πιθανότητα να δουλεύει σε άλλο γραφείο για να μην έχει το άγχος του δικού του γραφείου που ίσως να μην μπορεί να συντηρήσει. Τώρα με τις αποχές για παράδειγμα, κάποιος που είχε δικό του γραφείο μόνος δε μπορούσε να κάνει τίποτα. Αυτό που θέλω να σου πω, είναι ένα επάγγελμα το οποίο το αγαπάω γιατί σου δίνει τη δυνατότητα να βοηθήσεις κοινωνικά. Το αγαπώ γιατί δεν είναι καθόλου ίδιο στην καθημερινότητά του, δεν έχει ρουτίνα και γενικώς έχω μια εμμονή ό,τι κάνω να το αγαπάω, αλλιώς το αφήνω. Η γραφειοκρατία επίσης κουράζει πάρα πολύ. Η δικαιοσύνη δεν έχει καθόλου ταχύτητα στην Ελλάδα, καμία συνέπεια. Είμαστε σε μία κατάσταση που και οι πελάτες είναι σε δεινή οικονομική θέση άλλωστε. Οπότε υπάρχει μια περιρρέουσα γκρίνια, δικαιολογημένη, από τον κόσμο και την πληρώνεις τελικά εσύ. Στο τέλος της ημέρας είσαι αυτός που φταίει για όλα. Την επιτυχία σου δε στη χρεώνει ο πελάτης, πολύ σπάνια.
” Υπάρχουν συνάδελφοι που δεν τους ξέρει ο ευρύς κόσμος
αλλά τους ξέρουμε εμείς· οι οποίοι έχουν δώσει μάχες και
έχουν κάνει πράγματα που δε βγαίνουν να τα πουν “
Από προσωπική εμπειρία ή από όσα σου λέτε οι συνάδελφοι, εξασφαλίζει ο μέσος δικηγόρος το προς το ζην ή χρειάζεται συμπληρωματικό εισόδημα;
Χρειάζεσαι, οπωσδήποτε. Ακόμα και αν έχεις πολλά χρόνια πίσω σου. Μιλάμε για συναδέλφους που σέβονται τον εαυτό τους πάντα. Γιατί συνήθως στην Ελλάδα οι διάσημοι δικηγόροι από άποψη ουσίας δεν είναι κάτι σπουδαίο. Υπάρχουν συνάδελφοι που δεν τους ξέρει ο ευρύς κόσμος αλλά τους ξέρουμε εμείς· οι οποίοι έχουν δώσει μάχες και έχουν κάνει πράγματα που δε βγαίνουν να τα πουν, όπως π.χ. οι συνάδελφοι που είναι στην πολιτική αγωγή στη δίκη της Χρυσής Αυγής. Έχουν κάνει μία εξαιρετική δουλειά, την οποία δεν έχουν διαφημίσει, την κάνουν με πολύ μεγάλη συνέπεια και μεγάλο κόστος για τους ίδιους.
Πώς αλλιώς σας έχει επηρεάσει η κρίση;
Η αλλαγή στη φορολογία σε κάθε περίπτωση. Προκαταβάλεις το 99% της επόμενης χρονιάς, έχεις και το καινούργιο ασφαλιστικό και εργασιακό που θα έρθει τώρα και θα μας διαλύσει. Έχουμε μια συνέλευση τις επόμενες μέρες, δεν ξέρω τι θα συμβεί. Μάλλον θα τελειώσουν οι κινητοποιήσεις, αλλά.. έτσι όπως έγινε η κινητοποίηση μας, δε βοηθηθήκαμε από τους συναδέλφους μας στα υπουργεία και στις τράπεζες, έτσι ώστε να παρέλυε λίγο περισσότερο ο τομέας. Ματώσαμε μόνοι μας.
Χρειάστηκε να αλλάξεις κάτι στον τρόπο που εργάζεσαι για να επιβιώσεις μέσα στην οικονομική κρίση;
Μπορείς να διευρύνεις το κομμάτι με το οποίο ασχολείσαι, να αναλαμβάνεις διαζύγια, κληρονομικές υποθέσεις κλπ. διαβάζοντας πολύ. Δε λες όχι σε δουλειές, αρκεί να μη θίγουν την ηθική. Δηλαδή να μην ξεπερνάμε κάποια όρια, έχουμε κάποια συγκεκριμένα στάνταρ.
Έχεις κάτι να μας διηγηθείς πολύ περίεργο ή παράλογο που συνέβη είτε με κάποιον πελάτη είτε σε μια διαδικασία που έπρεπε να φέρεις εις πέρας;
Έχω γράψει μία ιστορία (Εξώδικο στην αγάπη) που με συγκίνησε. Είχαν έρθει στο γραφείο μου δύο κοπέλες, ήταν ζευγάρι. Η μητέρα της μίας έστειλε εξώδικο επειδή διάβασε το ημερολόγιο της και κατάλαβε ότι είναι ομοφυλόφιλη. Της έστειλε εξώδικο απειλώντας ότι θα την αποκληρώσει αν δε χωρίσει και αν δεν κάνει κάτι γενικά για αυτό. Οι κοπέλες δεν ήταν μικρές. Όταν πήραν τηλέφωνο νόμιζα ότι θα συναντήσω κορίτσια 20 χρονών αλλά δεν ήταν έτσι. Ήταν πολύ συγκινητικό , ήταν πάρα πολύ δεμένες και αγαπημένες μεταξύ τους.
Από ελεύθερο χρόνο πώς τα πας;
Κάνω σύγχρονο χορό, zumba, γυμναστήριο, μου αρέσει πολύ να κάνω βόλτες με φίλους μου στο κέντρο, να χώνομαι σε βιβλιοπωλεία και να χάνομαι, ταινίες, σειρές. Το Νόστιμον Ήμαρ δε θα το βάλω στον ελεύθερο μου χρόνο, είναι σαν οικογένεια πια.
Αν ένιωθες μια μέρα ότι η δουλειά σου σε έχει φθείρει, σου χαλάει τη διάθεση, θα τολμούσες να το εγκαταλείψεις και να κάνεις κάτι άλλο , ακόμα και αν θα ήταν ρίσκο μεγάλο;
Ναι, με κάθε σιγουριά. Είμαι άνθρωπος που ρισκάρει πάρα πολύ. Και προσωπικά και επαγγελματικά. Τα χρήματα δε με ενδιαφέρουν και τόσο, όσο μόνο για να μπορείς να βιοποριστείς. Ξέρεις τι δε μπορώ; Να ζήσω έχοντας κάνει κάτι για το οποίο θα είχα τύψεις το βράδυ, κάτι εκτός ιδεολογίας και κάτι το οποίο κάθε μέρα θα ήταν ίδιο. Προσπαθώ να βρίσκω πράγματα,ο βάλτος είναι κάτι που δε με εκφράζει.
Έχεις κάποιο επαγγελματικό στόχο για το άμεσο μέλλον;
Θέλω να τελειώσω τη διατριβή μου. Αυτό βέβαια δεν είναι επαγγελματικός στόχος γιατί ξέρεις ότι στην Ελλάδα ακαδημαϊκός δε γίνεσαι λόγω μιας διατριβής και προσόντων… Θα ήθελα να συνεχίσουν τα πράγματα να έχουν ως είναι και να μπορούμε να αλληλοβοηθούμαστε. Υπάρχουν πολλοί νέοι συνάδελφοι που το κομμάτι της αλληλεγγύης το έχουν έντονα στο κεφάλι τους, ο ένας βοηθάει τον άλλον και αυτό είναι καλό.
Γράφει η Αμάντα Πατσοπούλου
Απομαγνητοφώνηση: Γεωργία Νικολακοπούλου
