«Η ανικανότητά σας να δημιουργήσετε θέσεις εργασίας, σας οδήγησε να μετατρέψετε τον εργασιακό κώδικα σε ‘αποδιοπομπαίο τράγο’ κι έτσι να κάνετε βασικό αντικείμενο της πολιτικής σας την απορρύθμισή του».
Αυτά έλεγε ο François Hollande το 2006, ως αντιπολίτευση, κάνοντας κριτική στον Dominique de Villepin, όταν η κυβέρνησή του αποφάσισε να επικυρώσει τον νόμο για το Contrat Première Embauche (CPE – Σύμφωνο Πρώτης Εργασίας) με το άρθρο 49.3 του γαλλικού συντάγματος (αντίστοιχο της Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου στην Ελλάδα). Ακριβώς 10 χρόνια αργότερα, ο Hollande είναι πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας και η κυβέρνηση του κόμματός του, του Σοσιαλιστικού, καταθέτει το νέο νομοσχέδιο για την αλλαγή ολόκληρου, πλέον, του εργασιακού κώδικα. Το νομοσχέδιο που η υπουργός εργασίας Myriam El Khomri κατέθεσε στις 24 Μαρτίου στο Υπουργικό Συμβούλιο, όχι μόνο εναρμονίζεται πλήρως με τις παλαιότερες μεταρρυθμίσεις, ως απόλυτος συνεχιστής τους, αλλά και αποτελεί ό,τι πιο νεοφιλελεύθερο έχει να επιδείξει μέχρι σήμερα η Γαλλία στο επίπεδο των εργασιακών δικαιωμάτων.
Το νέο νομοσχέδιο «φιλοδοξεί» να δημιουργήσει έναν πιο απλοποιημένο εργασιακό κώδικα, στο πλαίσιο των επιταγών του ΟΟΣΑ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο οποίος μάλιστα παρουσιάζεται ότι δήθεν παραμένει «πιστός στις αξίες της κοινωνικής προόδου και της προστασίας των εργαζόμενων, οι οποίες διέπνεαν πάντα το γαλλικό εργασιακό δίκαιο»σ.1.
Στην πραγματικότητα, όμως, παρόλες τις κόκκινες γραμμές που τίθενται για τα βασικά εργασιακά δικαιώματα (όπως η 35ωρη εβδομάδα, οι συμβάσεις αορίστου χρόνου -Contrat à Durée Indéterminée- κ.ά.), αυτά μετατρέπονται σε κενό κέλυφος όταν στον ίδιο τον νέο κώδικα προωθούνται σημαντικές μειώσεις μισθών, αύξηση του χρόνου εργασίας, διευκόλυνση των απολύσεων και γενικότερη υποβάθμιση των εργασιακών συνθηκών. Ουσιαστικά, το νομοσχέδιο προτείνει τη διάλυση του εργασιακού κώδικα στο όνομα της οικονομικής ανάπτυξης.
ΑΠΟ ΤΗ ΡΥΘΜΙΣΗ ΣΤΗΝ ΑΠΟΡΡΥΘΜΙΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΚΟΥ ΚΩΔΙΚΑ
Παρόλο που τα παραπάνω φαίνονται να είναι κομμάτια της γνωστής μνημονιακής πολιτικής που ακολουθείται στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, και μπορεί να εκπλήσσουν ελάχιστα, έχει ενδιαφέρον να δούμε το τι ακριβώς σημαίνει η αλλαγή του εργασιακού κώδικα στην Γαλλία, στο δικό της εργασιακό, οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό πλαίσιο.
Ο γαλλικός εργασιακός κώδικας αποτελεί αδιάσπαστο κομμάτι της κοινωνικής ιστορίας της Γαλλίας. Η θέσπισή του το 1910 ήταν το αποτέλεσμα όλων των κοινωνικών αγώνων του 19ου αιώνα, και, επομένως, μια σύμβαση που εγγυάται το ίδιο το Κράτος, σε αντίθεση με τον εργασιακό κώδικα των αγγλοσαξονικών χωρών όπου αποτελεί κομμάτι του εθιμικού δικαίου (common law). Από τη θέσπισή του, λοιπόν, και για όλη τη διάρκεια του μεσοπολέμου, ο γαλλικός εργασιακός κώδικας ενδυναμώνεται και ισχυροποιείται (λόγω και της αριστερής κυβέρνησης του Λαϊκού Μετώπουσ.2), ως μέσο προστασίας των εργαζομένων απέναντι στις αυθαιρεσίες της εργοδοσίας και του κεφαλαίου: με τα Σύμφωνα του Matignon (1936), θεσπίζονται η 40ωρη εβδομάδα, οι άδειες μετ’ αποδοχών, η κοινωνική ασφάλιση και οι συλλογικές συμβάσεις. Οι τελευταίες συνάπτονται από τα συνδικαλιστικά όργανα, και υπερισχύουν του νόμου μόνο εφόσον είναι ευμενέστερες από αυτόν. Όλα τα παραπάνω αποτέλεσαν και το corpus των εργασιακών δικαιωμάτων για τον 20ό αιώνα, όπως εντυπώθηκε στη συλλογική συνείδηση και κατοχυρώθηκε στον ίδιο τον κώδικα που σήμερα αμφισβητείται.
Από την πετρελαϊκή κρίση της δεκαετίας του 1970 και κυρίως μετά τη δεκαετία του 1990, με την κυριαρχία του νεοφιλελεύθερου οικονομικού μοντέλου, οι γαλλικές κυβερνήσεις θέτουν το ζήτημα της μεταρρύθμισης του εργασιακού κώδικα, και προσπαθούν να τον αποδομήσουν, χαρακτηρίζοντάς τον “άκαμπτο” και “πολύπλοκο”. Κεντρικό επιχείρημα είναι ότι η αποδυνάμωση των εργασιακών δικαιωμάτων δίνει μεγαλύτερη ευελιξία στις επιχειρήσεις να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας, βοηθώντας, έτσι, στην ανάπτυξη της οικονομίας. Από τις αρχές του 21ου αιώνα, οι διαδικασίες απορρύθμισης του εργασιακού κώδικα εμφανίζονται όλο και εντονότερες, με ορόσημο τον νόμο Fillon του 2004, που αποδυναμώνει τις συλλογικές συμβάσεις. Με τον νόμο αυτόν ορίζεται στη Γαλλία και η εκκίνηση της περιόδου του “εκσυγχρονισμού” του κοινωνικού διαλόγου και της συνδικαλιστικής εκπροσώπησης, όπως επίσημα αναφέρεται. Στο πλαίσιο αυτό, το 2006 η κυβέρνηση Villepin προωθεί νέους τύπους συμβάσεων εργασίας, που αφορούν κυρίως στους νέους (CPE) και οι οποίοι δημιουργούν τεράστιες κοινωνικές αντιδράσεις, με αποτέλεσμα να επικυρωθούν με Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου.
Από το 2007 και μετά, στο πλαίσιο του “κοινωνικού διαλόγου”, ο εργασιακός κώδικας γίνεται κεντρικό αντικείμενο ενασχόλησης όλων των κυβερνήσεων. Ωστόσο, καμία κυβέρνηση δεν τολμάει να τον εντάξει στο πλαίσιο ριζικών μεταρρυθμίσεων, δεδομένου ότι στη συλλογική συνείδηση, τα εργασιακά δικαιώματα, αποτελούν “το αποτύπωμα των κοινωνικών αγώνων και κατακτήσεων στο επίπεδο της καθημερινότητας”σ.3. Και για αυτόν ακριβώς το λόγο όλη την τελευταία δεκαετία η κυρίαρχη ρητορική στη Γαλλία στοχεύει στην άρνηση της ιστορίας των κοινωνικών αγώνων.
Η ΝΟΜΙΜΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΚΗΣ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗΣ
Σε μια περίοδο βαθιάς οικονομικής ύφεσης, το γαλλικό Σοσιαλιστικό Κόμμα βρίσκεται στο τιμόνι της δεύτερης οικονομίας της Ευρωζώνης. Και αντίθετα με ό,τι ρητορικά υποστηρίζε τα προηγούμενα χρόνια, η πολιτική που ασκεί υπακούει επί της ουσίας στο νεοφιλελεύθερο ευρωπαϊκό σχέδιο ανάπτυξης των αρχών του 21ου αιώνα. Το μοντέλο αυτό, επιδιώκοντας τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών των χωρών της Ευρωζώνης, θεωρεί απαραίτητη την αναδιάρθρωση των εθνικών οικονομιών μέσα από “γενναίες μεταρρυθμίσεις” των εργασιακών σχέσεων. Το μόνο εμπόδιο στην οικονομική ανάπτυξη (και άρα στη δημιουργία θέσεων εργασίας), φαίνεται να είναι το ίδιο το εργατικό δίκαιο. Ή, όπως συμπυκνώνεται στον τίτλο μιας από τις εκπομπές του François Lenglet, οικονομικού αναλυτή-σταρ των γαλλικών ΜΜΕ: “Υπερπροστασία του εργαζόμενου: φρένο στην πρόσληψη”σ.4.
Με έναν πρώτο νόμο-σταθμό, τον νόμο Macron (17/8/2015), “για την ανάπτυξη, την απασχόληση και την ισότητα των οικονομικών ευκαιριών”, η κυβέρνηση του Emmanuel Valls στοχεύει στην αποδυνάμωση των συλλογικών συμβάσεων. Στον εν λόγω νόμο υπερισχύει η φιλοσοφία του αστικού δικαίου έναντι του εργατικού, δηλαδή το ατομικό έναντι του συλλογικού, και προωθούνται οι μεμονωμένες συμβάσεις εργαζόμενου-εργοδοσίας έναντι των συλλογικών. Το εργατικό κίνημα, ερμηνεύοντας τον νόμο Macron ως πρόδρομο της επικείμενης συνολικής απορρύθμισης του εργασιακού κώδικα, αντιδρά έντονα, με αποτέλεσμα ο νόμος να επικυρωθεί με Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου, όπως εξάλλου και όλοι οι νόμοι από τις αρχές του 2000, που βάλλουν κατά του εργασιακού κώδικα.
Προκειμένου η επικείμενη μεταρρύθμιση να μην εξελιχθεί σε πολιτική ακροβασία, επιχειρείται η ιδεολογική νομιμοποίησή της σε δύο επίπεδα: μέσω μιας πολύμηνης επικοινωνιακής εκστρατείας δαιμονοποίησης του κώδικα, αλλά και μιας πλούσιας θεωρητικής υποστήριξης από τα γαλλικά οικονομικά think tanks. Σε διάστημα 4 μηνών δημοσιοποιούνται 4 κείμενα – προσχέδια νόμων, που όλα καταλήγουν στο ίδιο συμπέρασμα: την αναγκαιότητα περιορισμού του εργασιακού κώδικα στην πιο απλή δυνατή μορφή του, ώστε να δοθεί ελευθερία κινήσεων στους εργοδότες να δημιουργήσουν το πλαίσιο που θεωρούν καταλληλότερο για την επιχείρησή τους.
Τα επιχειρήματα, ακολουθώντας τη μέθοδο του ΟΟΣΑ, περιορίζονται σε στατιστικούς μέσους όρους, προβάλλοντας την κοινωνία και την οικονομία ως στατιστικές “πίτες” και διαγράμματα. Ο υφιστάμενος εργασιακός κώδικας χαρακτηρίζεται συνεχώς ως “ογκώδης” και “παχύσαρκος”σ.5. Τα επικοινωνιακά τρυκ που χρησιμοποιούνται επιμένουν να μιλούν για τον υπέρογκο αριθμό σελίδων του κώδικα ή ακόμη και για το μεγάλο του βάρος(!): “Ο περίφημος εργασιακός μας κώδικας, είναι τόσο βαρύς, που φτάνει το 1,5 κιλό!”, επιμένει να λέει ο δημοσιογράφος David Pujadas, από τους πιο γνωστούς παρουσιαστές δελτίου ειδήσεων στη Γαλλία. Το εύρος των δικαιωμάτων που κατοχυρώνει στοχοποιείται ως εμπόδιο της ανάπτυξης.
ΤΟ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟ EL KHOMRI
Με την αναγωγή του εργασιακού κώδικα στον “υπ’ αριθμόν ένα δημόσιο κίνδυνο”, η κυβέρνηση παρουσιάζει, τελικά, στα μέσα Φεβρουαρίου το νέο νομοσχέδιο. Για την απλοποίηση του κώδικα, όπως την καταλαβαίνει το γαλλικό Σοσιαλιστικό Κόμμα, ήταν αρκετό να υιοθετηθούν τα χρόνια αιτήματα της εργοδοσίας για διευκόλυνση των απολύσεων και ευελιξία των επιχειρήσεων να δημιουργούν το δικό τους εργασιακό πλαίσιο.
Υλοποιώντας την γραμμή που χάραξε ο ίδιος ο F. Hollande κατά την έναρξη της κοινοβουλευτικής περιόδου 2015-16, αναφερόμενος στην ανάγκη “καλύτερης προσαρμογής του εργατικού δικαίου στην πραγματικότητα των επιχειρήσεων”σ.6, το πρώτο άρθρο του νέου νομοσχεδίου εξηγεί ρητά πως “οι βασικές ελευθερίες και τα βασικά δικαιώματα του κάθε ατόμου οφείλουν να εξασφαλίζονται σε κάθε εργασιακή σχέση [και μπορούν να υποστούν μετατροπές] μόνο εάν αυτές δικαιολογούνται […] από τις ανάγκες της καλής λειτουργίας της επιχείρησης […]”σ.7.
Η παραπάνω διατύπωση εμφανίζει και τη διαφορετική λειτουργία που έχει πλέον ο κώδικας. Ενώ από τη θεσμοθέτησή του αποτελούσε το μοναδικό μέσο άσκησης πίεσης του κόσμου της εργασίας απέναντι στην εργοδοσία, δεδομένου ότι εξ’ ορισμού ο νόμος οφείλει να προστατεύει τον αδύναμο – που στην εργασιακή πυραμίδα ήταν και είναι πάντα ο εργαζόμενος -, στο νέο νομοσχέδιο “αδύναμη” εμφανίζεται να είναι η επιχείρηση! Αυτή η θεώρηση της επιχείρησης, ως οντότητα που περιορίζεται μόνο στη διοικητική της δομή, μετατρέπει τους εργαζόμενους και τους αιρετούς τους αντιπροσώπους, στα συνδικάτα και στο κοινοβούλιο, ως απειλή για την ίδια την ύπαρξή της.
Στο πλαίσιο αυτό, η βασική αλλαγή που επιφέρει ο νέος εργασιακός κώδικας είναι η αντιστροφή της ιεραρχίας σχετικά με το ποιος νομοθετεί. Μέχρι σήμερα, ο νόμος (προερχόμενος από το κοινοβούλιο) υπερίσχυε των συμβάσεων σε επίπεδο κλάδων και επιχειρήσεων. Σύμφωνα με την αρχή της ευνοϊκότητας σ.8, οι τελευταίες υπερισχύουν του νόμου μόνο εφόσον είναι ευνοϊκότερες αυτού για τους εργαζόμενους. Πλέον, με το νομοσχέδιο El Khomri, μια συμφωνία που γίνεται εντός μιας επιχείρησης έχει μεγαλύτερη ισχύ από τον ίδιο το νόμο, ακόμη κι αν είναι δυσμενέστερη από αυτόν. Η κάθε επιχείρηση μπορεί, επομένως, να δημιουργεί το δικό της εργασιακό πλαίσιο, ανάλογα με τις ανάγκες της. Ουσιαστικά, δημιουργούνται τόσοι εργασιακοί κώδικες όσες και οι επιχειρήσεις, και, ξεκινώντας από σχεδόν μηδενική βάση, η κάθε εργοδοσία είναι ελεύθερη να διαπραγματευτεί ξεχωριστά τις συνθήκες εργασίας που προσφέρει στους εργαζόμενούς της. Έτσι, ο ίδιος εργαζόμενος, αλλάζοντας εργασιακό χώρο, αλλάζει και εργασιακά δικαιώματα. Ή, δύο εργαζόμενοι, με την ίδια κατάρτιση και τα ίδια προσόντα, στον ίδιο κλάδο, αλλά σε διαφορετικές επιχειρήσεις, απολαμβάνουν διαφορετικών δικαιωμάτων.
Παράλληλα, δίνεται η δυνατότητα στην εργοδοσία, κατά τη διαδικασία διαμόρφωσης του εργασιακού της πλαισίου, να παρακάμπτει τους συνδικαλιστικούς φορείς. Σε περίπτωση που τα συνδικάτα δεν συμφωνήσουν με τις προτάσεις του εργοδότη, αυτός μπορεί να καταφύγει σε “δημοψήφισμα” εντός της επιχείρησης, απευθυνόμενος προς τους εργαζόμενους ατομικά. Το αποτέλεσμα του “δημοψηφίσματος” δεν είναι δυνατόν να προσβληθεί από τα συνδικάτασ.9. Τελικά, το “δημοψήφισμα” στο πλαίσιο της επιχείρησης, εκτός του ότι παρουσιάζει τα συμφέροντα της εργοδοσίας ως επιθυμίες των εργαζομένων, υποσκάπτει και τα θεμέλια της ίδιας της συνδικαλιστικής εκπροσώπησής τους.
Η όλη αιτιολόγηση των παραπάνω ως “προώθηση του κοινωνικού διαλόγου” βασίζεται στην αρχή ότι όλα τα μέρη αυτού του διαλόγου είναι ίσα: ο εργοδότης και ο εργαζόμενος βρίσκονται σε ισότιμη θέση, χωρίς να υπάρχει καμία σχέση υπαγωγής μεταξύ τους. Ουσιαστικά, το νέο νομοσχέδιο καταργεί την έννοια της συλλογικής σύμβασης, τη δυνατότητα συλλογικής διεκδίκησης και, εν τέλει, του ίδιου του κοινωνικού διαλόγου τον οποίο υποτίθεται πως ευνοεί, ερχόμενο σε άμεση ρήξη με τις βασικές αρχές του εργασιακού δικαίου, αποδυναμώνοντας, άνευ προηγουμένου, το βασικό μέσο άσκησης πίεσης των εργαζόμενων απέναντι στο κεφάλαιο.
Στο πλαίσιο αυτό, η δυνατότητα που δίνεται στις επιχειρήσεις να αυξάνουν τις ώρες εργασίας (από ημερήσιο 8ωρο σε 12ωρο και άρα από εβδομαδιαίο 35ωρο σε 60ωρο) κατά το δοκούν -με τη δυνατότητα αποπληρωμής των υπερωριών σε διάστημα 3 ετών-, να απολύουν με μεγαλύτερη ευκολία και χωρίς να προβάλουν σοβαρές αιτιολογίες αλλά και η παράλληλη αποδυνάμωση του θεσμού της δικαστικής επίλυσης εργατικών διαφορών, δείχνει και τον νεοφιλελεύθερο χαρακτήρα της συγκεκριμένης μεταρρύθμισης, με αλλαγές τόσο σαρωτικές, που οι προηγούμενες δεξιές κυβερνήσεις δεν θα είχαν αποτολμήσει να φέρουν καν προς συζήτηση στο γαλλικό κοινοβούλιο.
Όπως είναι αναμενόμενο, καμία από τις παραπάνω διατάξεις δεν βοηθάει στη δημιουργία θέσεων εργασίας και άρα τη μείωση της ανεργίας. Κάτι που άλλωστε έχει ήδη αποδειχθεί και στις ευρωπαϊκές χώρες που ακολούθησαν τις πιο σκληρές πολιτικές λιτότητας – Ελλάδα, Ισπανία, Πορτογαλία, Ιρλανδία -, με τα ποσοστά ανεργίας τους να εκτινάσσονται στα ύψη.
Το νομοσχέδιο El Khomri, ουσιαστικά σηματοδοτεί το “τέλος της μακράς παράδοσης στην αναγνώριση των εργατών ως κινητήρια δύναμη στη διαδικασία παραγωγής πλούτου”σ.10. Υλοποιεί τις χρόνιες απαιτήσεις του Κινήματος των Επιχειρήσεων της Γαλλίας (MEDEF) -της οργάνωσης των εργοδοτών- και επιχειρεί να μετατρέψει την αντιπαράθεση εργαζομένων-εργοδοσίας σε αντιπαράθεση εργαζομένων με εργαζόμενους και εργαζομένων με συνδικάτα.
“LYCÉENS D’AUJOURD’HUI, PAS CHÔMEURS DE DEMAIN”Σ.11
Μετά τις προτάσεις για στέρηση της γαλλικής υπηκοότητας και την επικείμενη συνταγματική κατοχύρωση της κατάστασης έκτακτης ανάγκης, το νομοσχέδιο El Khomri συνιστά την επόμενη μεγάλη τομή που το Σοσιαλιστικό Κόμμα επιχειρεί να πραγματοποιήσει στη διάρκεια της πενταετούς του θητείας στη γαλλική προεδρία. H αλλαγή του εργασιακού κώδικα αποτέλεσε, όμως, τον καταλύτη στην αφύπνιση της γαλλικής κοινωνίας, παρόλη την καταστολή που έχει επιβληθεί στη Γαλλία με τον στρατιωτικό νόμο. Για πρώτη φορά μετά από τις μεγάλες κινητοποιήσεις του 2006 ενάντια στο CPE, παρακολουθούμε, με αφορμή τον εργασιακό κώδικα, τη δημιουργία ενός πλατιού κοινωνικού μετώπου.
Κεντρικό ρόλο στο μέτωπο αυτό έχει διαδραματίσει η γαλλική νεολαία, δικαιολογώντας τη γνωστή, στη Γαλλία, παρομοίωση της “οδοντόκρεμας”: όταν δεχτεί πίεση και βγει από το σωληνάριό της, δεν είναι δυνατόν να ξαναμπεί. Είναι αυτή που πυροδότησε τη δημιουργία του μετώπου φοιτητών-μαθητών-εργαζομένων -παράδοση που διατηρείται από τον Μάη του ’68-, ως η πλέον θιγόμενη κοινωνική ομάδα από το επισφαλές εργασιακό περιβάλλον που διαμορφώνει ο νέος κώδικας. Με περισσότερες από 60 σχολές να συμμετέχουν στις κινητοποιήσεις, οι γενικές συνελεύσεις συντονισμού των φοιτητών, υιοθετώντας τις δομές που ακολουθήθηκαν κατά τη διάρκεια των κινητοποιήσεων ενάντια στο CPEσ.12, συμμαχούν με τους μαθητές των λυκείων που απεργούν, καθώς και με τους εργαζόμενους. Οι ανά εβδομάδα επαναλαμβανόμενες διαδηλώσεις (9, 17, 24 Μαρτίου), έχουν καταφέρει να συγκεντρώσουν πάνω από μισό εκατομμύριο κόσμου στους δρόμους όλης της χώρας και το κείμενο καταγγελίας στο νομοσχέδιο που κυκλοφορεί στο διαδίκτυο αριθμεί, μέχρι σήμερα, πάνω από 1.200.000 υπογραφές. Συνολικά, το 70% των Γάλλων αντιτίθεται στο επίμαχο νομοσχέδιο.
Απέναντι στις κινητοποιήσεις, η κυβέρνηση έχει επιδείξει πλούσια παραδείγματα καταστολής και βίας, αντίστοιχα της εποχής όπου ο Nicolas Sarkozy, με το δόγμα του για μηδενική ανοχή, βρισκόταν επικεφαλής του Υπουργείου Εσωτερικώνσ.13. Στη μάχη της καταστολής, έχουν στρατευθεί και πολλοί πρόεδροι σχολών, οι οποίοι, σε συνεργασία με την γαλλική αστυνομία, κλείνουν τις σχολές τους προκειμένου να απαγορεύσουν τη διεξαγωγή των προγραμματισμένων γενικών συνελεύσεων των φοιτητών. Αξίζει να σημειώσουμε ότι οι πόλεις που υφίστανται την μεγαλύτερη καταστολή των κινητοποιήσεών τους είναι και αυτές που συγκεντρώνουν πολύ μεγάλα ποσοστά φοιτητικού πληθυσμού (Παρίσι, Nantes, Rennes, Caen, Lyon).σ.14
Στη δυναμικότητα των κινητοποιήσεων συνέβαλε και η συμμετοχή των εργατικών συνδικάτων, η οποία επιβλήθηκε σε πολλές περιπτώσεις από τη βάση τους (όπως στον τομέα των μεταφορών και παρά την ύπαρξη των “ελάχιστων ωρών υπηρεσίας”σ.15 που περιορίζουν τη δυνατότητα απεργιών). Ο διεκδικητικός λόγος που διατυπώνουν είναι ανάλογος του ιδεολογικού χώρου που το κάθε ένα από τα μεγάλα συνδικάτα εκπροσωπείσ.16. Λόγω και του θεσμικού τους ρόλου στο δημόσιο διάλογο, επικεντρώνονται κυρίως στην απόσυρση ή βελτίωση του νομοσχεδίου, παραβλέποντας τις γενικότερες πολιτικο-κοινωνικές θέσεις που υποστηρίζει το κίνημα της γαλλικής νεολαίας. Ωστόσο, όλα τα συνδικάτα καλούν στην γενική απεργία που έχει εξαγγελθεί για τις 31 Μαρτίου στη Γαλλία, που φαίνεται ότι θα επηρεάσει καθοριστικά τη συνέχεια των εξελίξεων για το μέλλον του εργασιακού κώδικα και πιθανώς και της ίδιας της κυβέρνησης.
Συνολικά, όμως, το κίνημα που σήμερα αναπτύσσεται στη Γαλλία, όπως είδαμε και παραπάνω, αν και προκύπτει ως αγωνιστική απάντηση στην νεοφιλελεύθερη αλλαγή του εργασιακού κώδικα, εκφράζει μια συσσωρευμένη αγανάκτηση απέναντι στο σύνολο της πολιτικής που ακολουθεί το Σοσιαλιστικό Κόμμα τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Έτσι, οι διεκδικήσεις του θέτουν ως επίδικα πολύ περισσότερα ζητήματα από την απόσυρση του νομοσχεδίου El Khomri: κατάργηση του στρατιωτικού νόμου, παραίτηση της αντιδραστικής και συντηρητικής κυβέρνησης Valls, ακύρωση μεγάλων έργων, όπως της κατασκευής αεροδρομίου στη Notre-Dame-des-Landes, μείωση του εβδομαδιαίου εργασιακού ωραρίου στις 32 ώρες, κατάργηση του νόμου Macron κ.ά.
Όπως λέει και ο Frédéric Lordon σ.17, “κινητοποιούμαστε για πολύ περισσότερα από την απόσυρση του νομοσχεδίου El Khomri. Για περισσότερα ακόμη και από την παραίτηση της μαριονέτας Valls. […] Αυτό που θέλουμε είναι: τέλος στην νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση, τέλος στην εξουσία των μετόχων, τέλος στην κερδοσκοπική ιδιοκτησία των παραγωγικών μέσων, και όλη την εξουσία στους εργαζόμενους των επιχειρήσεων!”σ.18
* Ντοκυμαντέρ του Bruno Muel, του 1975, για τις συνθήκες εργασίας στο εργοστάσιο της Peugeot στο Sochaux.
- ↑ République Française, Ministère du travail, de l’emploi, de la formation professionnelle et du dialogue social, Projet de loi visant à instituer des nouvelles libertés et des nouvelles protections pour les entreprises et les actifs – Exposé des motifs (Αιτιολογική έκθεση του Νομοσχεδίου), σελ. 3.
- ↑ Front Populaire: συμμαχία των κομμάτων της γαλλικής αριστεράς που συγκεντρώνει την πλειοψηφία στο γαλλικό κοινοβούλιο από το 1936 ως το 1938, με πρωθυπουργό τον Léon Blum.
- ↑ Pierre Bourdieu, Contre-feux, Propos pour servir à la résistance contre l’invasion néo-libérale, Liber – Raisons d’Agir, Παρίσι, Απρίλιος 1998, σελ. 38.
- ↑ Πρωινή εκπομπή οικονομικών του François Lenglet στις 28/9/2015 στον ραδιοφωνικό σταθμό RTL.
- ↑ Όπως εξηγεί η δικηγόρος Rachel Saada (μέλος του Δικηγορικού Συλλόγου Παρισιού και ειδική στο εργασιακό δίκαιο και την κοινωνική προστασία), στην εκπομπή “Là-bas si j’y suis” της Monde Diplomatique (20/1/2016) για τη χρήση του όρου “παχύσαρκος”: “Δεν λέμε απλά ότι είναι πολυσέλιδος. Λέμε ότι είναι παχύσαρκος. Η παχυσαρκία είναι ασθένεια. Επομένως, ο κώδικάς μας δεν είναι απλά παχύς, είναι ασθενής. Και γιατί είναι ασθενής; Γιατί είναι το φρένο στις προσλήψεις”.
- ↑ Συνέντευξη τύπου του F. Hollande για την έναρξη της βουλευτικής περιόδου 2015-16, στις 7/9/2015.
- ↑ Άρθρο 1, παράγραφος 1 του νομοσχεδίου “για την θέσπιση νέων ελευθεριών και προστασιών για τις επιχειρήσεις και τους εργαζόμενους”.
- ↑ Βασική αρχή σύμφωνα με το άρθρο 34 του γαλλικού συντάγματος: “Στην περίπτωση που δύο κανόνες είναι εφαρμόσιμοι στην ίδια εργασιακή σχέση, επιβάλλεται η επιλογή αυτού που είναι ευνοϊκότερος για τους εργαζόμενους”.
- ↑ Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα των “δημοψηφισμάτων” που διεξήχθησαν στην αυτοκινητοβιομηχανία Smart: στο ερώτημα της αύξησης του χρόνου εργασίας τους με τις ίδιες αποδοχές, που πρότειναν οι μέτοχοι με την αιτιολόγηση της προστασίας των επενδύσεων και την αποφυγή της μετεγκατάστασης της επιχείρησης, το 56% των εργαζομένων απάντησαν θετικά. Όμως, η ποιοτική ανάλυση των αποτελεσμάτων, δείχνει ότι ενώ από τα στελέχη το 74% δέχθηκε τη συμφωνία, όσον αφορά στους εργάτες, μόνο το 39% απάντησε θετικά (367 άτομα), δεδομένου ότι αυτοί επωμίζονται, κυρίως, τα πρόσθετα δύσβαχτα βάρη εργασίας, αν λάβουμε υπόψη ότι, οι στατιστικές στη Γαλλία δείχνουν ότι τα στελέχη επιχειρήσεων ζουν, κατά μέσο όρο, 6 χρόνια περισσότερο από τους εργάτες των εργοστασίων.
- ↑ Συνέντευξη του επικεφαλής της πρώην Επαναστατικής Κομμουνιστικής Λίγκας της Γαλλίας (LCR), και νυν μέλους του Σοσιαλιστικού Κόμματος, Gérard Filoche, στην εφημερίδα Humanité, 18/2/2016.
- ↑ “Μαθητές σήμερα, όχι άνεργοι αύριο”
- ↑ Γενικές συνελεύσεις με 5 εκπροσώπους από κάθε σχολή που απεργεί και 2 εκπροσώπους από κάθε σχολή που απλά συμμετέχει στις κινητοποιήσεις. Σε αντίθεση με το 2006, δεν έχουν οριστεί ακόμη αντιπρόσωποι του Συντονιστικού των Φοιτητών (CNE), με αποτέλεσμα ο φοιτητικός κόσμος, σε κεντρικό επίπεδο, να εκπροσωπείται από την UNEF (Εθνική Ένωση Φοιτητών της Γαλλίας, αντίστοιχη της ΕΦΕΕ).
- ↑ Εκτός από την άμεση καταστολή στη διάρκεια των διαδηλώσεων, βία ασκείται στις σχολές και τα σχολεία σε κατάληψη. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του μαθητή του λυκείου Bergson στο Παρίσι, κατά τη διάρκεια της κατάληψης του σχολείου του, τον οποίο ξυλοκόπησαν τα γαλλικά ΜΑΤ, μετά τη σύλληψή του. Αυτό προκάλεσε έντονες αντιδράσεις ακόμα και από τους γονείς των μαθητών του συγκεκριμένου σχολείου.
- ↑ Τα Πανεπιστήμια Paris 8 στο προάστιο Saint-Denis και το Rennes 2 είναι τα πλέον δραστήρια πανεπιστήμια και γι’αυτό συντονίζουν τις φοιτητικές κινητοποιήσεις. Αυτό δεν είναι βέβαια τυχαίο, αφού το Paris 8 συγκεντρώνει από τα μεγαλύτερα ποσοστά εργαζόμενων φοιτητών. Το ίδιο το προάστιο Saint-Denis, λόγω της κοινωνικής του σύνθεσης (εργάτες, μετανάστες, χαμηλά εισοδηματικά στρώματα), έχει μακρά ριζοσπαστική παράδοση στον πολιτικό χάρτη του Παρισιού.
- ↑ Service minimum: νόμος που επικυρώθηκε υπό την προεδρία του Nicolas Sarkozy, και υποχρεώνει τους εργαζόμενους, κυρίως στο δημόσιο τομέα και τις συγκοινωνίες, σε ελάχιστη ημερίσια εργασία ακόμα και στην περίπτωση γενικής απεργίας.
- ↑ Ακριβώς αυτές τις διαφοροποιήσεις προσπαθεί να αξιοποιήσει η κυβέρνηση, προκειμένου να διαιρέσει την ενότητα του εργατικού κινήματος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η επιχειρούμενη συνεργασία με την ηγεσία της CFDT (Γαλλική Εργατική Συνομοσπονδία Εργασίας, πρώην Γαλλική Συνομοσπονδία Χριστιανών Εργαζόμενων – CFTC) και άλλων αντίστοιχων συνδικάτων (CFE-CGC των στελεχών επιχειρήσεων, UNSA των αυτόνομων συνδικάτων -εκπαίδευση, αστυνομία κλπ- και το φοιτητικό FAGE), για την “βελτιστοποίηση” του κειμένου του νομοσχεδίου, η οποία τελικά δεν έχει γίνει αποδεκτή από το σύνολο των συνδικάτων που συμμετέχουν στις κινητοποιήσεις.
- ↑ Οικονομολόγος, κοινωνιολόγος και ακτιβιστής, διευθυντής ερευνών στο Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών της Γαλλίας (CNRS) και μέλος της ομάδας των Économistes atterrés.
- ↑ Ομιλία στo πλαίσιo κινητοποίησης στα δικαστήρια της πόλης Amiens, στις 12/3/2016.
