fbpx

Όσα μάθαμε ψάχνοντας για εργασία

destroy capitalism

Αντίσταση | Στρατηγικές σύγχρονης αντικουλτούρας | CrimethInc – Part II

στo Mind Opener

Θέλω να λαμβάνω τα νέα άρθρα του IforINTERVIEW με e-mail.

Στείλε μας την ιστορία σου
Διάβασε το part I εδώ

Ο καπιταλισμός κατευθύνεται προς την καταστροφή

Όσο και αν τα πράγματα φαίνονται ακόμα στέρεα και συγκεκριμένα σε κάποια μέρη του κόσμου, έχουμε μπει σε μια εποχή κρίσης και αβεβαιότητας. Ο καπιταλισμός σήμερα είναι πιο διάχυτος, πιο διεισδυτικός και περισσότερο διαβρωτικός από ποτέ.

Η προηγούμενη γενιά έζησε την αλλοτρίωση, την τραγική διάσταση ανάμεσα στον τρόπο που αντιλαμβανόντουσαν οι άνθρωποι τους εαυτούς τους και τους ρόλους που ήταν εξαναγκασμένοι να παίξουν μέσα στους κανόνες της παραγωγής. Η τωρινή γενιά χαρακτηρίζεται από την ταύτιση με τους οικονομικούς ρόλους οι οποίοι πλέον διαχέονται σε κάθε σφαίρα της καθημερινής ζωής.

Και όμως, ακόμα και σε αυτή την στιγμή του μεγαλύτερου του θριάμβου, ο καπιταλισμός είναι πιο εύθραυστος παρά ποτέ. Όλες οι συμφωνίες ειρήνης του 20ου αιώνα έφτασαν στην ημερομηνία λήξης τους. Οι υψηλοί μισθοί που πρόσφερε ο Henry Ford στους εργάτες εξανεμίστηκαν μαζί με τις ίδιες τις δουλείες τους. Τα συνδικάτα υπερφαλαγγίστηκαν από την παγκοσμιοποίηση. Τα σοσιαλιστικά Ανατολικά καθεστώτα πέρασαν στην καπιταλιστική ελεύθερη αγορά, ενώ οι σοσιαλδημοκρατίες πρώτα απορυθμίστηκαν και μετά διαλύθηκαν. Όμως όλοι αυτοί οι συμβιβασμοί δεν ήταν μόνο τρόποι για να αποφεύγονται οι αντιπαραθέσεις – ήταν και τρόποι για να διαιωνίζεται ο καπιταλισμός.

αντικουλτούρα 1

Η αύξηση των μισθών που ο Henry Ford έδωσε στους εργαζόμενους του προσέφερε σε αυτούς την δυνατότητα να αγοράζουν τα προϊόντα και με αυτό τον τρόπο η πυραμίδα επεκτάθηκε. Τα συνδικάτα προστάτευαν τους καπιταλιστές από το να εξαθλιώσουν τους καταναλωτές των ίδιων τους των προϊόντων, την καταναλωτική βάση δηλαδή αυτής της πυραμίδας. Τώρα που ο καπιταλισμός εγκαταλείπει τις παλιές μορφές «συνύπαρξης» και αυτό-εξασφάλισης, το μέλλον το κατακτάει όποιος προλάβει… Οι παλιές εναλλακτικές λύσεις έχουν χάσει την αξία τους και έτσι οι νέες επαναστατικές ιδέες είναι αναπόφευκτα προορισμένες να έρθουν στο προσκήνιο.

Για τον καπιταλισμό είναι αναγκαία η ατελείωτη συσσώρευση κέρδους αλλά αυτό το κέρδος πρέπει να βγαίνει και από κάπου. Απ’ την στιγμή που ξεζουμίσεις τους  εργαζομένους, η αναλογία του κέρδους πέφτει κατακόρυφα κάνοντας την αγορά να λιμνάζει. Μέχρι πρόσφατα, για τον καπιταλισμό ήταν εφικτό να λύνει αυτό το πρόβλημα καθώς άνοιγε νέες αγορές ιχνηλατώντας νέες πλουτοπαραγωγικές πηγές και νέους πληθυσμούς προς εκμετάλλευση. Τώρα πλέον ο καπιταλισμός έχει απλωθεί παντού, ενώνοντας τους πάντες και κάνοντας κάθε δικιά του κρίση πραγματικά παγκόσμια.

Την ίδια στιγμή, η βιομηχανική παραγωγή φτάνει στα οικολογικά της όρια, ενώ η τεχνολογική πρόοδος καθιστά  το μεγαλύτερο μέρος του εργατικού δυναμικού περιττό, δημιουργώντας ένα διαρκώς αυξανόμενο, ανήσυχο και νευρικό πλεονάζοντα πληθυσμό.

Ο καπιταλισμός είναι διαρκώς στο χείλος της κρίσης εδώ και δεκαετίες. Η επέκταση της πίστωσης σε όλο και μεγαλύτερα τμήματα των εκμεταλλευόμενων ήταν ένας τρόπος να διατηρείται ο καταναλωτισμός ενώ το εργατικό δυναμικό γινόταν όλο και φτωχότερο.

Μετά οι επενδυτές μετέφεραν τον πλούτο στις χρηματοπιστωτικές αγορές ελπίζοντας στις απολαβές της κερδοσκοπίας. Τώρα που τα περιθώρια κέρδους από την υλική παραγωγή έφτασαν στα όρια τους η μεγάλη πλειοψηφία της καινοτομίας εστιάζεται σε νέες άυλες αγορές: πληροφορία, εταιρικό branding, franchising, κοινωνικά δίκτυα. Όλα αυτά, απλά καθυστερούν την ημέρα που θα πρέπει «να λογαριαστούμε» πραγματικά.

Η οικονομική ύφεση του 2008 δεν ήταν απροσδόκητη. Ήταν ένα πρώτο δείγμα από όλα αυτά που έρχονται. Δεν τίθεται από κανέναν το θέμα να περιμένουμε να επανέλθουν τα πράγματα στην προηγούμενη θέση τους. Η επόμενη φάση της κρίσης, ίσως δεν χτυπήσει για τα επόμενα χρόνια ή και για δεκαετίες ακόμα τις Η.Π.Α. αλλά αναμφίβολα έχει αρχίσει ήδη να πλησιάζει προς εκεί.

Ήδη η καπιταλιστική οικονομία αδυνατεί να προσφέρει στους ανθρώπους αξιοπρεπείς ζωές, το σύστημα έχει σοβαρό πρόβλημα ακόμα και αν αυτό το υπολογίσουμε με τα δικά του υλιστικά κριτήρια.

Για αυτό τον λόγο, δεν είναι τυχαίο ότι διαβάζεις αυτό το κείμενο αυτή την εποχή. Απ’ την στιγμή που η οικονομία είναι η συμπαγής έκφραση των αξιών και των ιεραρχήσεων της κοινωνίας μας είναι φυσικό μια οικονομική κρίση να προξενεί συνολική κρίση αξιοπιστίας του συστήματος. Ένα νέο κύμα αναταραχών είναι σίγουρο πως θα ξεσπάσει. Σε περιόδους ταραχών, οι άνθρωποι επαναξιολογούν τις βεβαιότητες και τις αξίες τους. Φυσικά, δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι για το ποιό μπορεί να είναι το αποτέλεσμα. Ακόμα και αν ο καπιταλισμός καταρρεύσει, αυτό που θα ακολουθήσει μπορεί να είναι ακόμα χειρότερο.

Αυτή ακριβώς την στιγμή είναι που γίνεται επιτακτικό να θέσουμε θετικά παραδείγματα για το τι σημαίνει να ζεις και να αντιστέκεσαι, να εκφράσουμε άλλες λύσεις πέραν του καπιταλισμού.

Κατά την διάρκεια μιας κοινωνικής αναστάτωσης, η αίσθηση των ανθρώπων για το τι είναι πιθανό μπορεί να αλλάξει πολύ γρήγορα. Όμως η αίσθηση για το ποιο ακριβώς είναι το επιθυμητό αποτέλεσμα συνήθως αλλάζει πολύ πιο αργά. Αυτό μας εξηγεί για ποιο λόγο οι λαϊκοί ξεσηκωμοί συχνά εκφράζουν αιτήματα πολύ λιγότερο ριζοσπαστικά από τις μεθόδους και την μορφή που παίρνει ακόμα και το ίδιο το ξέσπασμα: παίρνει πολύ καιρό στην φαντασία μας να γίνει συμβατή με την πραγματικότητα.

Εάν τίποτα δεν γίνεται τώρα εκεί που μένεις, δεν σημαίνει ότι τα πράγματα θα μείνουν έτσι για πολύ καιρό ακόμα. Σκέψου το μέλλον και τις επερχόμενες κοινωνικές αναταραχές στον ορίζοντα… Σκέψου, ετοιμάσου και κάνε τις ανάλογες κινήσεις… Όταν θα φτάσει η κατάλληλη στιγμή τι θα εύχεσαι να είχες κάνει ώστε να την είχες προετοιμάσει;

crimethninc

Πώς θα μπορούσες να αυξήσεις σε μέγιστο βαθμό την πιθανότητα για ένα καλύτερο αποτέλεσμα;

Σαν ελευθεριακοί αναρχικοί, δεν προσφέρουμε τον μόνο δρόμο εξόδου από τον καπιταλισμό. Όμως πιστεύουμε ότι ο δικός μας είναι ο πιο ελκυστικός. Δεν προτείνουμε την φεουδαρχία των εταιριών, ούτε εθνικιστικές σφαγές, ούτε την οικολογική καταστροφή, την παγκόσμια πείνα ή τον πυρηνικό όλεθρο. Μερικές δεκαετίες κοινωνικών συγκρούσεων δεν συγκρίνονται με τίποτα με την παγκόσμια καταστροφή στην οποία θα οδηγήσει τον πλανήτη ο καπιταλισμός εάν δεν πάρουμε καμιά πρωτοβουλία.

Μην έχεις καμιά αμφιβολία, αυτός ο κόσμος θα αλλάξει. Στα χέρια μας είναι να καθορίσουμε εάν θα αλλάξει προς το χειρότερο ή προς το καλύτερο.

Δεν ζητιανεύουμε για μια ουτοπία εδώ.

Απλά επιθυμούμε να ωφεληθούμε από τις πρακτικές που φάνηκαν χρήσιμες στο ανθρώπινο είδος για να είναι ένα υγιές κομμάτι του οικοσυστήματος της Γης τα τελευταία ένα εκατομμύριο χρόνια, έτσι ώστε να μπορούμε να συνεχίζουμε να ελπίζουμε ότι ίσως θα καταφέρουμε να επιβιώσουμε σαν είδος τουλάχιστον για μερικές χιλιάδες χρόνια ακόμα.

Αυτή η ταπεινή φιλοδοξία μας φέρνει σε άμεση σύγκρουση με το πολιτικό, κοινωνικό και οικονομικό καθεστώς της εποχής μας.

Δεν θα μας σώσουν τα ημίμετρα!

Τι θα μπορούσε να βάλει τέλος στην τυραννία των αγορών; Δεν έχουμε κάποιες εύκολες απαντήσεις αλλά είμαστε σίγουροι ότι αυτό είναι το πιο σημαντικό ερώτημα.

Τα ημίμετρα φαίνονται δελεαστικά επειδή μοιάζουν πιο εφικτά από την ριζική δομική αλλαγή του συστήματος  και όμως στην πραγματικότητα θα ήταν πολύ πιο εύκολο να ανατρέψουμε εν συνόλω τον καπιταλισμό από το να προσπαθούμε να αλλάξουμε τα αποτελέσματα του κρατώντας ανέπαφα τα βασικά αίτια.

Για να ξεκινήσουμε από κάπου, θα μπορούσαμε να βρούμε τις ιδεολογικές και πρακτικές προσεγγίσεις που δεν έχουν κανένα αποτέλεσμα και έπειτα να προβάλλουμε κάποιες υποθέσεις αναζητώντας αυτό που ίσως θα είχε ουσιαστικά αποτελέσματα.

Η φιλανθρωπία, για παράδειγμα, δεν θα σώσει τον κόσμο από τα προβλήματα που δημιουργεί ο καπιταλισμός, ούτε η εθελοντική εργασία, ούτε οι μονοθεματικές καμπάνιες. Θα μπορούσαμε να αφιερώσουμε όλη μας την ζωή φροντίζοντας τα συμπτώματα χωρίς να έχουμε κάνει καμιά πρόοδο προς την κατεύθυνση της θεραπείας.

Βάφοντας τον καπιταλισμό πράσινο δεν τον κάνουμε αειφόρο και ούτε με αυτό τον τρόπο βάζουμε κάποιο όριο στον  καταναλωτισμό μας. Όταν η οικονομία επιβραβεύει την καταστροφική συμπεριφορά, τότε το να υπερασπίζεσαι τους εθελούσιους αυτοπεριορισμούς είναι σαν να παραχωρείς την εξουσία και το κέρδος σε όσους από τους ανταγωνιστές δεν έχουν καμία ευσυνειδησία. Για τον ίδιο λόγο, όσο παραμένουν αυτά τα συγκεκριμένα κίνητρα, μόνο οι απολυταρχικές κυβερνήσεις μπορούν να συγκρατήσουν τους πληθυσμούς από ανάλογες επιδιώξεις.

Με αυτό τον τρόπο το δίλημμα γίνεται:

Ή Οικολογική Καταστροφή ή Οικολογικός Φασισμός.

Πρέπει σίγουρα να υπάρχει και κάποιος άλλος δρόμος να επιλέξουμε.

Απ΄την άλλη, τα συνδικάτα δεν πρόκειται να μας σώσουν από τον καπιταλισμό. Όταν οι επιχειρήσεις μπορούν να μεταφέρονται σε οποιοδήποτε μέρος του πλανήτη ανάλογα με τα συμφέροντα τους, δεν έχει καμία δύναμη να αγωνιζόμαστε από εργασιακό τομέα σε εργασιακό τομέα και ούτε καν σε κάθε χώρα ξεχωριστά.

Ακόμα και αν μπορούσαμε να υπερασπιστούμε τα δικαιώματα κάποιων εργαζομένων σε μια συγκεκριμένη βιομηχανία, αυτό θα σήμαινε ότι τους προσφέρουμε κάποια πλεονεκτήματα που αυτοί με την σειρά τους θα έπρεπε να τα υπερασπιστούν απέναντι σε πολλούς άλλους εκμεταλλευόμενους και αποκλεισμένους. Αυτή η νοοτροπία δεν μπορεί να δημιουργήσει νικηφόρους αγώνες. Χρειαζόμαστε τρόπους για να διαλύσουμε ολόκληρη την πυραμίδα, όχι για να προστατεύσουμε τα συμφέροντα συγκεκριμένων ομάδων μέσα σε αυτήν.

τεχνολογία vs εργάτες
Man Vs Technology

Οι νέες τεχνολογίες δεν μπορούν να επιδιορθώσουν τον καπιταλισμό.

Το δωρεάν λογισμικό, το μοίρασμα αρχείων και τα κοινωνικά δίκτυα δεν αλλάζουν σε τίποτα τις βαθιές ανισότητες στις οποίες βασίζεται αυτή η κοινωνία.

Όσο ακόμα η οικονομία θα κυριαρχεί στις ζωές μας, κάθε μορφή συμμετοχής θα μας ενσωματώνει ακόμα χειρότερα σε αυτήν.

Δεν υπάρχει τρόπος για μια ατομική δραπέτευση από τον καπιταλισμό, γιατί δεν υπάρχει πουθενά έξω από αυτόν να καταφύγεις. Το έγκλημα μπορεί να προσφέρει κάποιες ευκαιρίες στους αποκλεισμένους και τους εκμεταλλευόμενους αλλά δεν προσφέρει κατευθύνσεις πέραν του καπιταλισμού.

Πολλές φορές επιτυχημένοι hackers και μέτριοι καλλιτέχνες καταλήγουν να εργάζονται για εταιρίες ασφάλειας ή τις μυστικές υπηρεσίες.

Από την στιγμή που τα χειραφετητικά κινήματα που βασίζονται σε συγκεκριμένες ταυτότητες (οι «γυναίκα», οι «ομοφυλόφιλοι», οι «μετανάστες», οι «διαφορετικοί») δεν έρχονται αντιμέτωπα με τον καπιταλισμό δεν πρόκειται ποτέ και να βάλουν ένα τέλος στην αδικία του και την ανισότητα που παράγει. Το να σε εκμεταλλεύονται άνθρωποι που σου μοιάζουν δεν είναι σε τίποτα καλύτερο από το να σε εκμεταλλεύονται κάποιοι άσχετοι από την «ειδική» σου ταυτότητα. Ακόμα και αν όλοι μας μπορούσαμε να έχουμε ίσες ευκαιρίες μέσα στον καπιταλισμό – πράγμα που θα σήμαινε πως η κυριαρχία και η εκμετάλλευση θα διαμοιράζονταν εξίσου πέρα από κριτήρια που έχουν να κάνουν με το φύλλο, την φυλή ή κάθε άλλο άξονα καταπίεσης,… και πάλι ο καπιταλισμός θα συνέχιζε να είναι καταπιεστικός.

Επίσης, οι μεταρρυθμίσεις της κυβέρνησης δεν θα θεραπεύσουν τον καπιταλισμό. Ίσως αντισταθμίσουν παροδικά τα αποτελέσματα αλλά η κοινωνική τάξη των «εχόντων και κατεχόντων» θα έχει πάντα την υπεροχή στον έλεγχο των δομών του κράτους προς όφελος των συμφερόντων της. Ακόμα και αν οι «αντικαπιταλιστές» κατάφερναν να κατακτήσουν τον κρατικό μηχανισμό και να εγκαθιδρύσουν μια καινούργια «λαμπρή» κυβέρνηση, το μόνο που θα κατάφερναν, στην καλύτερη, θα ήταν να ελέγξουν οι ίδιοι ένα μέρος του κεφαλαίου, μετατρέποντας τους εαυτούς τους στην νέα «λαμπρή» κεφαλαιοκρατική τάξη.

κομμουνισμός καπιταλισμός
A picture critizing the ecomonic gap in capitalism and comparing it to the ideal equality in communism

Οι κομμουνιστές έκαναν ακριβώς αυτό κατά την διάρκεια του 20ου αιώνα, με τα γνωστά καταστροφικά αποτελέσματα. Στην καλύτερη λοιπόν, οι κυβερνητικές λύσεις θα μπορούσαν να πασχίζουν για να πετύχουν το ιδανικό όπου ο καθένας θα αποκτούσε ένα μερίδιο ελέγχου διαμέσου του καταναγκαστικού κρατικού μηχανισμού. Όμως αυτό, ακόμα και αν ήταν εφικτό, θα ήταν ένα καινούργιο είδος κόλασης: ένα εξουσιαστικό σύστημα, …χωρίς εξουσιαστές.

Απ’ την άλλη, η «αυτοδιεύθυνση» και η «άμεση δημοκρατία» δεν αρκούν για να μας μεταφέρουν πέραν του καπιταλισμού. Ακόμα και χωρίς αφεντικά και κυβερνήτες, οι καπιταλιστικοί θεσμοί (όπως ο «μισθός», τα «χρήματα», το «εργοστάσιο», το «εμπόριο») θα συνέχιζαν να παράγουν τα ίδια αποτελέσματα εάν συνεχίζαμε να τους χρησιμοποιούμε έχοντας τις ίδιες επιδιώξεις με αυτές για τις οποίες σχεδιάστηκαν. Με ακριβώς τον ίδιο τρόπο είναι που οι κρατικοί μηχανισμοί συνεχίζουν να κυβερνούν χωρίς να χρειάζεται πλέον να κυβερνά κάποιος μονάρχης. Εάν καταλάβουμε τους χώρους δουλειάς και συνεχίσουμε να δουλεύουμε σε αυτούς, εάν συνεχίσουμε να πρέπει να αποκτάμε ότι χρειαζόμαστε διαμέσου της οικονομίας τότε θα συνεχίσουμε να βιώνουμε την ίδια αποξένωση από τους εαυτούς μας και όλο τον κόσμο γύρω μας.

Ακόμα και εν μέσω της καταστροφής, δεν υπάρχει καμία εγγύηση πως ο καπιταλισμός θα καταρρεύσει από μόνος του. Για περισσότερο από ενάμιση αιώνα οι Μαρξιστές έδιναν υποσχέσεις πως ο καπιταλισμός θα κατέρρεε όταν θα ωρίμαζαν οι κατάλληλες υλικές συνθήκες και όμως κάθε κρίση έκανε τον καπιταλισμό σταθερότερο παρά ποτέ.

Την επόμενη φορά που θα κινδυνεύει να καταρρεύσει ο καπιταλισμός θα πρέπει να αρπάξουμε την ευκαιρία ώστε να προβάλλουμε ένα διαφορετικό τρόπο ζωής. Είναι ξεκάθαρο πως δεν υπάρχει τρόπος να το αποφύγουμε: εάν επιθυμούμε μια ριζική αλλαγή θα πρέπει να καταργήσουμε την ατομική ιδιοκτησία κεφαλαίου. Αυτή δεν είναι μόνο μια οικονομική ή πολιτική μεταμόρφωση. Είναι επίσης μια κοινωνική και πολιτισμική αλλαγή. Δεν μπορεί να επιβληθεί από τα πάνω αλλά πρέπει να έρθει εις πέρας από μια μάζα κριτικά ικανή να υπεραμυνθεί του εαυτού της. Δεν μπορούμε να ξέρουμε εάν ο καπιταλισμός θα καταρρεύσει κατά την διάρκεια της ζωής μας, είμαστε όμως σίγουροι ότι θα καταρρεύσει.

Στο μεταξύ, μπορούμε να κάνουμε δημοφιλή τον αντικαπιταλισμό εγκαθιστώντας τον  στην φαντασία της κοινωνίας σε αντίθεση με την παρούσα τάξη πραγμάτων. Με αυτό τον τρόπο οι άνθρωποι θα έλκονται όλο και λιγότερο από ρεφορμιστικά ή αντιδραστικά πολιτικά προγράμματα. Μπορούμε επίσης, με τις ιδέες και τις πράξεις μας να κλονίζουμε την πίστη του κόσμου στο καπιταλιστικό σύστημα, αποδεικνύοντας ότι ο καπιταλισμός δεν είναι ούτε ο καλύτερος, ούτε ο μοναδικός τρόπος να οργανώσουμε τις ζωές μας, και έτσι δεν πρέπει να στηριχθούμε πάνω του και ούτε να βασιστούμε σε αυτόν.

Ο καπιταλισμός είναι σαν τα μαγικά ξόρκια: μπορούμε να τον σπάσουμε.

 

(Σύντομα το part III…)

CRIMETHINC- Ex Workers Collective  www.crimethinc.com

Μετάφραση/ επιμέλεια: Τάσος Σαγρής / ΚΕΝΟ ΔΙΚΤΥΟ  http://voidnetwork.gr   

© I for Interview team

Σε περίπτωση που επιλέξατε να αναδημοσιεύσετε κάποιο κείμενό μας στο δικό σας site, σας ευχαριστούμε ιδιαίτερα εκ των προτέρων για την προτίμηση! Ωστόσο,  να σας υπενθυμίσουμε το πόσο ευχάριστο και δίκαιο είναι να ακολουθούνται οι δεοντολογικοί κανόνες που ορίζουν τη σωστή και λειτουργική αναφορά στην αρχική  πηγή ( δλδ. αναγραφή πλήρους ονόματος του site μας και ενεργό link που ανακατευθύνει στο πρωτότυπο άρθρο). Με τον τρόπο αυτό αναγνωρίζετε τον κόπο και τη δουλειά μας και σας ευχαριστούμε διπλά!

1 Comment

Leave a Reply

Your email address will not be published.

*

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Φρέσκα άρθρα στο Mind Opener

Στην Κορυφή